Gustaw Daniłowski (pseudonim Władysław Orwid) – polski pisarz, publicysta, poeta i działacz społeczno-polityczny, zaangażowany w ruch socjalistyczny i niepodległościowy. Urodził się w 1871 roku w guberni kazańskiej w trakcie zesłania ojca Władysława Daniłowskiego – uczestnika powstania styczniowego. Po śmierci ojca wrócił z matką do Polski.
Od 1895 r. związany z Polską Partią Socjalistyczną, a od 1906 r. z jej Frakcją Rewolucyjną. Gustaw Daniłowski aktywnie uczestniczył w rewolucji 1905 roku, za co na przełomie 1906 i 1907 roku spędził kilka miesięcy w więzieniu. Podczas I wojny światowej walczył w szeregach I Brygady Legionów, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pełnił funkcję urzędnika państwowego w latach 1918–1922, również po przewrocie majowym.
Współtworzył stowarzyszenie oświatowe „Światło” oraz Uniwersytet Ludowy wraz ze Stefanem Żeromskim. Był też członkiem Towarzystwa Kultury Polskiej. Aresztowany w 1906 r. na konferencji PPS-FR, po zwolnieniu przeniósł się do Krakowa, gdzie rozwinął działalność literacką i publicystyczną (m.in. na łamach „Witezia”).
Zaangażowany w działalność niepodległościową, uczestniczył w zjeździe w Zakopanem w 1912 r., gdzie utworzono Polski Skarb Wojskowy. Walczył w I Brygadzie Legionów. W 1915 r. reprezentował Związek Chłopski w kierownictwie Zjednoczenia Stronnictw Niepodległościowych. Od 1916 r. pełnił funkcję radnego Warszawy z ramienia PPS oraz członka Centralnego Komitetu Narodowego, a od 1917 r. działał w Stronnictwie Niezawisłości Narodowej.
Po odzyskaniu niepodległości był w latach 1918–1922 urzędnikiem przy Naczelniku Państwa Józefie Piłsudskim. W 1927 r. opuścił PPS po tym, jak partia skrytykowała politykę marszałka. Zmarł w 1927 roku na gruźlicę w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
Jako literat Daniłowski zaczynał od poezji o filozoficzno-refleksyjnym charakterze, osadzonej w nastroju epoki – tom jego wierszy ukazał się w 1902 roku. Z czasem skupił się na prozie, publikując zbiory nowel, takie jak Nego (1899), Dwa głosy (1903), W miłości i boju (1910) i Nad urwiskiem (1922), oraz powieści współczesne. W Z minionych dni stworzył postać Wiktora – literacki portret Józefa Piłsudskiego. Natomiast Maria Magdalena zasłynęła ze względu na śmiałe sceny erotyczne.
Twórczość Daniłowskiego często odzwierciedlała jego zaangażowanie w działalność konspiracyjną i socjalistyczną. W powieści Jaskółka podejmuje temat wierności ideałom rewolucji i ich zdrady. Opublikował też szereg szkiców biograficznych i tekstów publicystycznych, m.in. w zbiorze Bandyci z Polskiej Partii Socjalistycznej (1908–1911), gdzie bronił rewolucjonistów oskarżanych o „bandytyzm”, ukazując ich działania jako walkę o wolność i sprawiedliwość wobec opresyjnych władz zaborczych.
Niechętnie w twojej formie kwiat mych myśli mieszczę. Czynisz na mnie wrażenie poziomego karła, Który smukłą dziewczynę, by się nie wydarła, Wiąże w brutalny uścisk jak w żelazne kleszcze. Gdy czytam piękny sonet — to czuję w nim dreszcze Zdławionej raptem pieśni, co się miała z gardła Wylać szeroką falą i nagle umarła, Choć mogła … Przeczytaj wiersz
Tratując ciała żywe, miażdżąc serca, dusze, Niby szalone słonie olbrzymią lawiną Prą się ludzie na ludzi i w ciemności płyną, Jak okręt obłąkany w nocnej zawierusze. Zapomniano o wszystkim w tej dzikiej gonitwie. Filozofi, kapłani i tłum niespokojny, Wszyscy pędzą gotowi do mordu i wojny; Nikt nikogo nie pyta: co będzie po bitwie? Olbrzymie, wiecznie … Przeczytaj wiersz
Tak! — ja się modlę, chociaż się nie ścielę Twarzą do zimnych marmurów w kościele I krzyżem piersi mej nie znaczę ręką. Lecz ja się żegnam serca mego męką, Modlę się myśli obłąkanych drżeniem, I tym wewnętrznym mej istoty bojem, I całym moim ogromnym zwątpieniem, I całej duszy mojej niepokojem… I tę modlitwę sprawiam bez … Przeczytaj wiersz
Raz, gdym śpiewał piosenki płomienne, Kiedym śpiewał młodzieńcom swe pieśni, I myślałem, że dusze ich senne Rozbudziłem, odarłem je z pleśni, Serce w piersiach zadrgało mi żywo… Wtem rzekł jeden: No, chodźmy na piwo! Zaśpiewałem dziewczynie, o zmroku, Wyszeptałem jej swoje marzenie, A gdym blaski zobaczył w jej oku, Fale w piersiach i w twarzy … Przeczytaj wiersz
Przy cmentarzu, nad rzeką, jak warta, Stróżująca zapadłym mogiłom, Piorunami topola rozdarta Przeciwstawia niszczącym burz siłom Moc trwania. A gdy szara godzina uderzy, Za cmentarny przechyla się parów, Nad grobami uśpionych rycerzy, I zadaje szelestem konarów Pytania. Wówczas każdy grób wzdryga się darnią I z łoskotem się głębiej zawala, Bo je pyta swą całą męczarnią … Przeczytaj wiersz
Mam cztery dziwne okna w moim domu: Przez jedno patrzę smutnemi oczyma Na blizkich ludzi rozprószone plemię, Nad którem Pan Bóg błyskawicę gromu W surowej dłoni ustawicznie trzyma. Przez drugie widzę w mgły spowitą ziemię. Tę dawną gwiazdę zagaszoną w błocie, Do której żywe istnienia się tulą, Odkąd się stała z jasnej mroczną kulą. Plamą … Przeczytaj wiersz