Julian Przyboś przyszedł na świat 5 marca 1901 roku w Gwoźnicy koło Strzyżowa, w rodzinie chłopskiej. Począwszy od 1912 roku, kontynuował naukę w Gimnazjum Konarskiego w Rzeszowie. Julian Przyboś to polski poeta, eseista i tłumacz, uważany za jednego z najwybitniejszych poetów i kluczowych twórców Awangardy Krakowskiej. Zmarł 6 października 1970 roku w Warszawie.
W okresie od 1920 do 1923 roku studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Aktywnie współpracował z krakowskim awangardowym pismem artystycznym o nazwie „Zwrotnica”. Następnie podjął pracę jako nauczyciel, kolejno w Sokalu (1923-1925), Chrzanowie (1925-1927) i Cieszynie (1927-1939), gdzie publikował swoje utwory w „Zaraniu Śląskim” (1929-1938) oraz w innych czasopismach.
W grudniu 1939 roku Przyboś przeniósł się do Lwowa. Został aresztowany przez gestapo, tajną policję nazistowskich Niemiec, w 1941 roku. Po zakończeniu II wojny światowej wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, a potem do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 1947-1951 pełnił funkcję dyplomaty w Szwajcarii, a następnie objął stanowisko dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie.
Działalność literacką Juliana Przybosia można podzielić na dwie fazy.
W pierwszej fazie, w połowie lat dwudziestych, ukazały się pierwsze zbiory jego wierszy. Ta twórczość wykazuje znaczny wpływ teorii Peipera. Charakteryzuje ją fascynacja świadomym wysiłkiem twórczym i pracą, za pomocą której artysta opanowuje swoje medium. Bohaterami wierszy są często robotnicy i rzemieślnicy. Tematyka skupia się na procesie twórczym, co stanowi metaforę dla pracy poety. W tym okresie obserwuje się również zainteresowanie techniką, które Przyboś wyraża, posługując się często naukowym językiem.
W drugiej fazie, w latach trzydziestych, Przyboś publikuje trzy tomy wierszy. W tym okresie liryka pejzażowa i refleksyjna zastępuje tematykę cywilizacyjną i miejską. Poeta realizuje założenia poetyki awangardowej, charakteryzującej się dyscypliną słowa i obrazu. Zdobywa mistrzostwo w posługiwaniu się metaforami i ich spiętrzaniu. W tym okresie w poezji Przybosia powracają motywy autobiograficzne związane z jego chłopskim pochodzeniem.
Śruby (1925)
Oburącz (1926)
Z ponad (znany również jako „Sponad”) (1930)
W głąb las (1932)
Równanie serca (1938)
Póki my żyjemy (1944)
Miejsce na ziemi (1945)
Czytając Mickiewicza (1950)
Rzut pionowy (1952)
Najmniej słów. Poezje. Materiały poetyckie. Objaśnienia (1955)
Linia i gwar, tom 1-2 (1956)
Narzędzie ze światła (1958)
Próba całości (1961)
Więcej o manifest (1962)
Sens poetycki (1963)
Na znak (1965)
Kwiat nieznany (1968)
Zmęczeni, spocząwszy na posłaniu z dłoni, czekamy, aż parujący pot z ciała nas ulotni i poniesie na marzeniach, aby nas położyć na rzęsach, w kołysce dwóch powiek. W pokojach ciszy, na podścielonych snach odpoczywamy uchyleni połowie, a czyn nasz, tak cały, że obie ręce przepełniał, przez nasze źrenice się toczy. Minuty mijają nas i czas … Przeczytaj wiersz
Słyszę: Kamienuje tę przestrzeń niewybuchły huk skał. To – wrzask wody obdzieranej siklawą z łożyska I gromobicie ciszy. Ten świat, wzburzony przestraszonym spojrzeniem, uciszę, lecz – Nie pomieszczę twojej śmierci w granitowej trumnie Tatr. To zgrzyt czekana, okrzesany z echa, to tylko cały twój świat, skurczony w mojej garści na obrywie głazu; to – gwałtownym … Przeczytaj wiersz
Od tygodnia noszę od ściany do ściany wzruszenie, wiersz-niemowlę. Nastrajam wolę: kiedy moment się urzeczywistni? Chwilko, ptasioprzelotnie gwizdnij! Jeszcze marzę, a już się dziwię: dźwięk, jakby szyba się stłukła i przez otwór wleciała do pokoju jaskółka! Jak dosłownie! Jak jasno!
Jak swój dzień wywieść z obiegu? Miasto kołami woła, turkot zajeżdża do uszu robotników, którzy zarobiony dzień niosą na plecach. Stacje ruszyły z miejsca wyprzedzając spóźnionych podróżnych, trotuar staje z jezdnią do biegu. Kable wiją ramionami u wyłomu dnia, którego za mało! Z placów, porosłych kołami, lecą gościńce, które inżynier przedłuża o rozpęd nóg zadyszanych … Przeczytaj wiersz
Wyżej! Płaszczyzny kręte, piramidy pięter, płaszczyzny wirujące, płaszczyzny wznoszące, figurotwórcze. Masywnej przestrzeni skręt, rodzących się miast kurcze. W żywym patosie konstrukcji, w geometrycznym wymiarze wspina się, urastając, sześcienna dusza stolic. Warczy windami rozmachu, zawisa na lewarze, wskoczy! Na wieżach radia z materii myśl wyzwoli. Spod konwulsyjnej sieci drutów się rozprzestrzenia, bucha wściekłością linij, prostopadłością pionu, … Przeczytaj wiersz
Zmogły się prężne zwory, łysły cięciem topory w: klocki odęte, stożki ścięte, bryły graniaste, belki kanciaste, walce toczone, kule drążone, kliny klaszczące, krężele-leje – – – Skuły je klamry, jak palce, i trociny, jak kleje. Ciosają w roboczej dwójce rytmiczne, dębowe Ojce. Poczęci w żywocie kuli, rozpięci na żyłach linij, rozcięci promieńmi bólu. Jak deska … Przeczytaj wiersz
Powietrze uduszono sztandarami. Pod wszystkie triumfalne bramy zbuntowani podkładają dynamit! Kim jestem? Wygnańcem ptaków. Stół pod moim piórem wezbrawszy do samych krawędzi przebiera swą miarę, jak czołg, gdy ma ruszyć do ataku. Dom już dziś płonie we mnie jutrzejszym pożarem, serce atakuje mię prędzej. Szrapnel pęka ze słupów latarni: lampy zapalono na ulicach jednocześnie. Dzień … Przeczytaj wiersz
Stuknij dwa razy w stół, a raz poza – aby zapomnieć wszystkich słów kiedykolwiek użytych, aby chwile rosły, każda oddzielona nową różą na zmiennej łodydze, aby zaczęła się mowa nieznana, której pierwsze słowo jest zawsze ostatnim, która wydłuża cienie alei, a ciebie – Jesteś przywiązany do ojczyzny jak drzewo. Patrz, cyklista, olśniony w światłach reflektorów … Przeczytaj wiersz
Znów ufałaś – i wątpiłaś znowu (krakało spłoszone zamykanie ramp…), gdy pod konstrukcjami z żelaza i szkła stał się pociąg, fakt, który tonowymi uderzeniami kół poza rozpacz wykraczał. Parowóz wlókł długi i ciężki twój żal. W płytkim świetle za wcześnie zapalonych lamp świat jakby odziwaczał i stronił… – Załamał się w rozbitych bezdźwięcznie łzach. Kształt … Przeczytaj wiersz
Zapatrzony, że samymi rzęsami zmiótłbym śnieg z twojej ścieżki, chwytam w zachwyt ruch twój – i gubię: Krokiem tak zalotnie lekkim, jakbyś wiodła ptaszka na promieniu, szłaś przede mną – przed sobą, przed wszystkim! Poderwany spod nóg przez wróble twój cień w krzewie się zazielenił, pojaśniał w drobne listki. I zniknęłaś – w swoim śpiewie. … Przeczytaj wiersz