Stanisław Barańczak urodził się 13 listopada 1946 r. w Poznaniu, zmarł 26 grudnia 2014 r. Jego ojciec oraz matka byli lekarzami. Jego siostrą była powieściopisarka Małgorzata Musierowicz.
Stanisław Barańczak był poetą, krytykiem literackim, badaczem literatury, redaktorem, tłumaczem oraz wykładowcą akademickim. Światową popularność przyniosły mu angielsko-polskie przekłady dramatów Williama Szekspira oraz poezji E.E. Cummingsa, Elizabeth Bishop, Emily Dickinson, Wystana Hugh Audena, Seamusa Heaneya, Thomasa Hardy’ego, Gerarda Manleya Hopkinsa, Thomasa Stearnsa Eliota, Johna Keatsa, Roberta Frosta, Edwarda Leara. Jako poeta i krytyk zadebiutował w 1965 roku.
Stanisław Barańczak studiował filologię na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie uzyskał tytuł magistra, a następnie doktora. Jego praca doktorska dotyczyła języka poetyckiego Mirona Białoszewskiego. W 1968 roku ożenił się z Anną Bryłką, z którą miał dwójkę dzieci – Annę oraz Michała.
W latach 1967-1971 pracował w poznańskim piśmie „Nurt”. Po wydarzeniach politycznych w czerwcu 1976 r. został współzałożycielem Komitetu Obrony Robotników (KOR) i tajnego kwartalnika „Zapis”. W 1981 r., kiedy w Polsce ogłoszono stan wojenny, wyemigrował i podjął trzyletni kontrakt na pracę jako wykładowca na Uniwersytecie Harvardzkim, gdzie pozostał przez prawie dwie dekady, rezygnując z pracy naukowej w 1999 r. z powodu powikłań wywołanych chorobą Parkinsona. W 1983 r. został współzałożycielem paryskich Zeszytów Literackich. Był także redaktorem The Polish Review w latach 1986-1990 oraz stałym współpracownikiem czasopisma Teksty Drugie.
„Pomarańcza, jak widzę, z Malty – wyśmienita!” Norwid „Przepraszam, nie dosłyszałam nazwiska? …Banaczek? … Czy to czeskie nazwisko? A, polskie! To znaczy, pan z Polski? jakże miło. Państwo przyjechali całą rodziną? dawno?”, „No nie, wybacz, Sally, zamęczasz pytaniami, a trzeba, po pierwsze, zaprowadzić do stołu – proszę, tu krakersy, potato chips, sałatka – pan sobie … Przeczytaj wiersz
Wszyscy wiemy, co; puszczamy do siebie oko, nie puszczając farby; wiadomo, co jest grane: muzyka ludowa w radio, wojskowe marsze na ulicach w każde święto, na estradach piosenki młodzieżowe o radości życia, na stadionie grany jest hymn państwowy, na wieży mariackiej hejnał, w czasie pochodu Międzynarodówka, o świcie grana jest pobudka na fanfarach fabrycznych syren, … Przeczytaj wiersz
Syberyjskie striptizerki słyszą sardoniczne szmerki sarkającej szpetnie sali (sala – sami swoi, stali smakoszowie strip-spelunek, super-samczy swój stosunek sygnalizujący spazmem śmiechu, sykiem „Sssss!”, sarkazmem Sybiraka-sybaryty): „Ściągać szuby, seniority!”; „Seniority? Skąd! Seniorki!”; „Starzejemy się, sikorki- -sześćdziesięciosześciolatki? Sklęsły słynne super-zadki?”; „Skandal! Szwindel! Szmalu strata! Striptizerka – szpakowata!”; „Szokuj, sławo seks-salonów, Szarmem swoich salcesonów!” Satyrycznym szpilkom spekta- torów … Przeczytaj wiersz
Należy go oglądać z autobusu „Jelcz” starego typu, w którym okna całkiem czyste nie są nigdy, z zasady; i należy mieć miejsce siedzące z dermy pociętej żyletką przez chuligana, z nudów; i należy lekko mrużyć oczy, by twarze stłoczone, bezkrwiste (mgliście znane, z widzenia) pokrywały wszystek szarawy obszar szyby jak lustrzana śniedź; i trzeba jechać … Przeczytaj wiersz
I jakim prawem mieliśmy w sobie aż tyle nieprzezorności, aby w bezsennym przedziale spędzić noc, wysiąść, drżąc z zimna, i znaleźć między dnem szarych chmur a warstwą rudych szpilek śliski od mżawki, pusty po sezonie camping – garść słupów do siatkówki i sklejkowych ruder, zza których grzmiało morze; aby w przemokniętym domku z dykty nie … Przeczytaj wiersz
Mieszkać kątem u siebie (cztery kąty a szpieg piąty, sufit, z góry przejrzy moje sny), we własnych czterech cienkich ścianach (każda z nich pusta, a podłoga szósta oddolnie napiętnuje każdy mój krok), na własnych śmieciach, do własnej śmierci (masz jamę w betonie, więc pomyśl o siódmym, o zgonie, ósmy cudzie świata, człowieku)
To tylko słowo „nie”, któremu nadać bagaż strzaskanych kości i wylanej krwi potrafi nawet ciemność z twojej krwi i kości, to nieświadome dzieło bólu (wszelkie prawa zastrzelone), którego zakrwawione kopie, czcionkami chłosty odbite od kości, arkusze przeszyte nicią strzałów, możesz co dzień podnosić z chodników zmęczonym wzrokiem, wczytywać się w nie bezradnością rąk, to tylko … Przeczytaj wiersz
Spójrzmy prawdzie w oczy: w nieobecne oczy potrąconego przypadkowo przechodnia z podniesionym kołnierzem; w stężałe oczy wzniesione ku tablicy z odjazdami dalekobieżnych pociągów; w krótkowzroczne oczy wpatrzone z bliska w gazetowy petit; w oczy pośpiesznie obmywane rankiem z nieposłusznego snu, pośpiesznie ocierane za dnia z łez nieposłusznych, pośpiesznie zakrywane monetami, bo śmierć także jest nieposłuszna, … Przeczytaj wiersz
Który to świat, czy ten? Nie w takt, niespodziewane targnięcia wiatru szarpią rozespanym niebem. Co mam powiedzieć, wie, że będzie powiedziane. Furkot wróbla. Filc piłki uderza o ścianę garażu. Szum z odległych szos. Znów, po raz nie wiem który: to świat, czytelne „tak”, niespodziewane przybicie stempla słońca na kolejny ranek, którego mogło nie być, a … Przeczytaj wiersz
Gdyby nie ludzie, gdyby nie istnieli tak natrętnie, ze swoim łupieżem, paranoją, wystrzępionymi spodniami, antysemityzmem, kłopotami w pracy, trwałą ondulacją, skłonnością do uproszczeń i zadyszki, gdyby wcale nie trzeba ich było poznawać, przecierających zamglone okulary, wycierających zamaszyście buty „straszne dziś błoto”, ocierających bezsilną łzę, gdyby nie otwierali przed każdym tak od razu swoich otłuszczonych serc … Przeczytaj wiersz
Jeżeli porcelana to wyłącznie taka Której nie żal pod butem tragarza lub gąsienicą czołgu, Jeżeli fotel, to niezbyt wygodny, tak aby Nie było przykro podnieść się i odejść; Jeżeli odzież, to tyle, ile można unieść w walizce, Jeżeli książki, to te, które można unieść w pamięci, Jeżeli plany, to takie, by można o nich zapomnieć … Przeczytaj wiersz
Pan tu nie stał, zwracam panu uwagę, że nigdy nie stał pan za nami murem, na stanowisku naszym też pan nie stał, już nie mówiąc, że na naszym czele nie stał pan nigdy, pan tu nie stał, panie, nas na to nie stać, żeby pan tu stał obiema nogami na naszej ziemi, ona stoi przed … Przeczytaj wiersz
Płakała w nocy, ale nie jej płacz go zbudził. Nie był płaczem dla niego, chociaż mógł być o nim. To był wiatr, dygot szyby, obce sprawom ludzi. I półprzytomny wstyd, że ona tak się trudzi, to, co tłumione czyniąc podwójnie tłumionym przez to, że w nocy płacze. Nie jej płacz go zbudził: ile więc było … Przeczytaj wiersz
Szkoda, że Cię tu nie ma. Zamieszkałem w punkcie, z którego mam za darmo rozległe widoki: gdziekolwiek stanąć na wystygłym gruncie tej przypłaszczonej kropki, zawsze ponad głową ta sama mroźna próżnia milczy swą nałogową odpowiedź. Klimat znośny, chociaż bywa różnie. Powietrze lepsze pewnie niż gdzie indziej. Są urozmaicenia: klucz żurawi, cienie palm i wieżowców, grzmot, … Przeczytaj wiersz
Przyszli, ponieważ są pewne sprawy i sami panowie jesteście sobie winni. Wkroczyli, ponieważ są pewne prawa i chyba pan nie chce, żebyśmy wyważyli drzwi. Przerwali czytanie, ponieważ są pewne słowa i radzimy panu po dobroci Odebrali wiersze, ponieważ są pewne granice i umówmy się. Spisali wszystkich, ponieważ są pewne przepisy i niech pan nie nadużywa … Przeczytaj wiersz
Z okna na którymś piętrze ta aria Mozarta, kiedy szedłeś wzdłuż bloku. A w tej samej chwili waliły się i z gruzów wstawały mocarstwa. „Non so piu” – ten żar róż bez ciężaru, ten żart na śmierć i życie, pędzący za chmarą motyli anapest tętna. Właśnie ta aria Mozarta m i a ł a tu … Przeczytaj wiersz
Nie nasze podręczniki historii, których nikt nie otworzy, bo i po co, nie gazety, które nigdy nie były otwarte na rzeczywistość (jeśli nie liczyć niektórych nekrologów i prognoz pogody), nie listy, które tak często były otwierane, że niczego w nich nie mogliśmy pisać otwarcie, i nawet nie literatura, też zamknięta w sobie, w szufladach urzędników … Przeczytaj wiersz