Miron Białoszewski

Miron Białoszewski był polskim poetą, prozaikiem, dramatopisarzem i aktorem, uznawanym za jednego z najważniejszych twórców literatury XX wieku w Polsce. Urodził się 30 lipca 1922 roku w Warszawie, zmarł 17 czerwca 1983 roku również w Warszawie z powodu zawału serca. Dzieciństwo i młodość spędził w stolicy, a doświadczenia związane z życiem w Warszawie – zarówno przedwojennej, jak i tej z czasów okupacji – miały ogromny wpływ na jego twórczość.

Białoszewski rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, jednak musiał je przerwać z powodu wybuchu II wojny światowej. W czasie okupacji niemieckiej pracował jako urzędnik pocztowy i brał udział w tajnym nauczaniu. W 1944 roku doświadczył dramatycznych wydarzeń związanych z Powstaniem Warszawskim, które później szczegółowo opisał w swojej prozie – szczególnie w słynnym dziele „Pamiętnik z powstania warszawskiego” (1970). Był to wyjątkowy, osobisty zapis przeżyć z tamtego okresu, utrzymany w charakterystycznym dla niego stylu potoczności.

Po wojnie Białoszewski przez pewien czas pracował jako dziennikarz i redaktor, m.in. w gazetach i rozgłośniach radiowych. W 1955 roku zadebiutował tomem wierszy „Obroty rzeczy”, który spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem. Był to początek jego kariery literackiej, która rozwijała się w sposób niezależny od głównych nurtów literackich epoki. Białoszewski zyskał popularność dzięki swojemu nowatorskiemu podejściu do języka – tworzył wiersze oparte na codziennych, często trywialnych tematach, a jednocześnie grał z formą i dźwiękiem słów. Jego twórczość charakteryzuje się minimalizmem, grą słów, dekonstrukcją klasycznych form poetyckich oraz eksperymentami językowymi.

W latach 50 współtworzył teatr eksperymentalny w Warszawie, tzw. Teatr Osobny (wspólnie z Ludwikiem Heringiem i Lechem Emfazym Stefańskim), w którym wystawiano jego awangardowe sztuki teatralne, często oparte na improwizacji. Teatr ten stał się przestrzenią dla jego niestandardowych, autorskich przedstawień.

Do najważniejszych dzieł Białoszewskiego należy wspomniany już „Pamiętnik z powstania warszawskiego”, ale także tomy wierszy, takie jak „Rachunek zachciankowy” (1959), „Mylne wzruszenia” (1961), czy „Odczepić się” (1978). Jego twórczość była bardzo zróżnicowana – oprócz poezji, pisał również prozę, dzienniki i teksty dramatyczne. W swoich utworach poruszał kwestie codzienności, miasta, przestrzeni, ciała i języka, często z bardzo subiektywnej perspektywy.

Białoszewski prowadził dość odizolowane życie, unikał rozgłosu i uczestniczenia w oficjalnym życiu środowiska literackiego. Jego mieszkanie, gdzie spędzał większość czasu, było jednocześnie miejscem twórczości i spotkań towarzyskich. W jego poezji często pojawia się temat codziennego życia, nierzadko przedstawianego w sposób groteskowy lub absurdalny. Jego wrażliwość na szczegóły i zamiłowanie do potoczności czyniły go twórcą unikalnym, którego styl trudno jednoznacznie sklasyfikować.

Poezja Mirona Białoszewskiego

Eksperymenty językowe Mirona Białoszewskiego pełne są dynamizmu i bogactwa szczegółów. Jego twórczość, pozbawiona patosu, opiera się na plastycznych określeniach i słownictwie gwarowym. Poeta z niezwykłą wnikliwością rejestruje codzienność w świecie, który ulega rozpadowi. Literatura staropolska oraz romantyzm były dla niego źródłem inspiracji. Szczególnie ballada wyraźnie obecna była w jego debiucie poetyckim – debiutanckim tomiku wierszy – „Obroty rzeczy” wydanym w 1956 r.

Tomiki poetyckie Mirona Białoszewskiego

• Obroty rzeczy (1956)
• Rachunek zachciankowy (1959)
• Mylne wzruszenia (1961)
• Było i było (1965)
• Wiersze (1976)
• Poezje wybrane (1976)
• Miron Białoszewski [w serii Poeci Polscy] (1977)
• Odczepić się (1978)
• Wiersze wybrane i dobrane (1980)
• Trzydzieści lat wierszy (1982)
• Oho (1985 – pośmiertnie)
• Polot nad niskimi sferami (2017 – pośmiertnie)
• Świat można jeść w każdym miejscu (2017 – pośmiertnie)

Wiersze Mirona Białoszewskiego