Maria Pawlikowska-Jasnorzewska

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska była polską poetką i dramatopisarką. Jest uznawana za jedną z najważniejszych postaci polskiej literatury XX wieku. Urodziła się 24 listopada 1891 roku w Krakowie, w artystycznej rodzinie Kossaków. Jej ojciec, Wojciech Kossak, był znanym malarzem batalistycznym, a dziadek, Juliusz Kossak, również był wybitnym malarzem.

Pawlikowska-Jasnorzewska wychowała się w środowisku artystycznym, co miało ogromny wpływ na jej twórczość. Początkowo uczyła się w domu, a później kontynuowała naukę w szkołach prywatnych. Była osobą bardzo wykształconą i oczytaną, interesowała się literaturą, sztuką, muzyką i teatrem.

Pawlikowska-Jasnorzewska debiutowała jako poetka w 1922 roku tomikiem wierszy „Niebieskie migdały”. Jej poezja była nowatorska, liryczna i subtelna, a jednocześnie pełna emocji i osobistych przeżyć. W swojej twórczości często poruszała tematykę miłości, przyrody, przemijania oraz egzystencjalnych dylematów. Jej wiersze były pełne finezji i wdzięku, co przysporzyło jej dużą popularność.

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska pisała również dramaty. Jej sztuki były nowoczesne, często eksperymentalne i poruszały tematy związane z kondycją ludzką, relacjami międzyludzkimi oraz trudnościami egzystencjalnymi. Wśród jej najbardziej znanych dramatów znajdują się „Baba-Dziwo”, „Mrówki” i „Cisza leśna”.

Była trzykrotnie zamężna. Jej pierwszym mężem był porucznikiem kawalerii Władysław Bzowski. Po rozwodzie wyszła za mąż za Jana Pawlikowskiego, z którym spędziła kilka lat w Zakopanem. Jej ostatnim mężem był Stefan Jasnorzewski, oficer polskiego lotnictwa.

Wybuch II wojny światowej zmusił poetkę do emigracji. Początkowo przebywała w Paryżu, a następnie wyjechała do Anglii, gdzie spędziła resztę swojego życia. Na obczyźnie nadal pisała, jednak jej twórczość była przesycona tęsknotą za ojczyzną i trudnościami życia na emigracji. Zmarła 9 lipca 1945 roku w Manchesterze, po długiej walce z chorobą nowotworową.

Tomiki poetyckie Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej

Niebieskie migdały, Kraków 1922
Różowa magia. Poezje, Kraków 1924 – z ilustracjami autorki
Pocałunki, Warszawa 1926
Dancing. Karnet balowy, Warszawa 1927
Wachlarz. Zbiór poezyj dawnych i nowych, Warszawa 1927
Cisza leśna, Warszawa 1928
Paryż, Warszawa 1929
Profil białej damy, Warszawa 1930
Surowy jedwab, Warszawa 1932
Śpiąca załoga, Warszawa 1933
Balet powojów, Warszawa 1935
Krystalizacje, Warszawa 1937
Szkicownik poetycki, Warszawa 1939
Róża i lasy płonące, Londyn 1940
Gołąb ofiarny. Zbiór wierszy, Glasgow 1941
Ostatnie utwory, zebrał i opracował Tymon Terlecki, Londyn 1956 – wydany pośmiertnie zbiór ostatnich utworów poetki
Etiudy wiosenne, Warszawa 1976 – niepublikowane juwenilia
Pocałunki, Warszawa – Rzeszów 2008
Moja siostra poetka, Warszawa 2010 – wybór poezji, także niepublikowanej, dokonany przez Magdalenę Samozwaniec (siostra poetki) wraz z płytą CD na której Magdalena Samozwaniec deklamuje 8 wierszy poetki.
Wojnę szatan spłodził. Zapiski 1939–1945, Warszawa 2012 – nieregularnie prowadzony dziennik wojenny poetki opracowany przez Rafała Podrazę.

Wiersze Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej