Dumka to wielozwrotkowa pieśń w formie ballady, jako gatunek, wywodząca się z ukraińskiego folkloru. Dumka to wokalno-instrumentalna kompozycja o charakterze liryczno-refleksyjnym i najczęściej rzewnym nastroju. Często wyraża uczucia tęsknoty, żalu, nostalgii. W poezji polskiej dumka pojawia się u takich twórców jak Juliusz Słowacki czy Wincenty Pol, często jako stylizacja na pieśń ludową o tematyce kresowej lub kozackiej.
Co wieczora w sercu niecę Wspomnień ogień cyprysowy, Sokołami myśli lecę, W nadbużański kraj domowy. Co wieczora zachwycony, Palm północnych gonię szumy I słowicze Orfeony I wołyńskie słyszę dumy. Krzemienieckie widzę góry, Licealne widzę mury; Widzę rzeki i jeziora: Wołyń widzę co wieczora. Ziemia droga mnie tam wzywa, Przepasana Ikwy szarfą, Nadpowietrzną do snu harfą: … Przeczytaj wiersz
Tuman-li to w górach, jarach, jak morze się chwieje? Czy gwiazdami, by ziarnkami Bóg na polu sieje? Czy się niebo zawaliło, I skowronki nam pobiło? Oj, nie mgła to, oj nie gwiazdy, ni obłok się zwalił — Lud to biały, powstał cały — sobótkę zapalił. W trzy żubrowe rogi dzwoni: Do spis, do spis i … Przeczytaj wiersz
Gdy wołyńskie łany rzucisz I na wschód twe konie zwrócisz, Bez oporu oko zginie W pogranicznej Ukrainie. Tam to konie, tam to charty, Step rozległy, świat otwarty! Wóz twój biegnie na rozdroża, Wiatr zaleci cię od morza, — I krew raźniej ruszy w żyłach, — I koń czujniej strzygnie uchem; Drogę swoją po mogiłach Liczyć … Przeczytaj wiersz
Paść może i Naród wielki, zniszczeć nie może, tylko nikczemny!… Stanisław Staszic Co to tak się w głowie męci? Rad bym duszę mą ocucił; Ach, i z serca czy z pamięci Coś wysnował i zanucił Jakoś rzewnie czy miłośnie I wesoło czy żałośnie, Coś a bracie czy o bitwie, O Koronie czy o Litwie?… „Gadu, … Przeczytaj wiersz
Rzeka ciągle, choć powoli, Wpada w sine morze; Szuka Kozak swojej doli, A znaleźć nie może. Szedł, gdzie wicher go powionie, Gdzie poniosą oczy, Rozgrało się serce w łonie, Szeptał duch proroczy: Poco gonisz się za marą, Gdzie cię oczy wiodą? Rzucasz ojca, matkę starą I dziewczynę młodą. W cudzej stronie — cudzy wszędzie Wiarą … Przeczytaj wiersz