Ballada to gatunek literacki łączący elementy liryki, epiki i dramatu. Jest to utwór narracyjny o dynamicznej fabule, często z wątkami fantastycznymi, ludowymi wierzeniami i tajemniczym nastrojem.
Historia ballady sięga średniowiecza, kiedy była popularna jako pieśń ludowa w Europie, szczególnie we Francji, Anglii i Niemczech. Początkowo miała charakter śpiewanej opowieści o bohaterach, miłości lub wydarzeniach nadprzyrodzonych. W XIV wieku pojawiła się we Włoszech jako forma poetycko-muzyczna, spopularyzowana przez twórców takich jak Francesco Landini.
W literaturze ballada rozwinęła się szczególnie w epoce romantyzmu. W Polsce gatunek ten zyskał popularność dzięki Adamowi Mickiewiczowi, którego Ballady i romanse (1822) zapoczątkowały romantyzm w literaturze polskiej. Ballada romantyczna łączyła ludowe inspiracje z refleksją nad losem człowieka i siłami natury. Dziś ballada funkcjonuje zarówno w literaturze, jak i w muzyce, zwłaszcza jako ballada rockowa lub folkowa.
Ballada to gatunek literacki łączący elementy liryki, epiki i dramatu. Jest to utwór narracyjny często o podniosłym lub tajemniczym charakterze, często osnuty wokół legend, podań lub wydarzeń historycznych. Ballady charakteryzują się dynamiczną fabułą, zawierającą elementy fantastyczne, ludowe wierzenia i motywy nadprzyrodzone. Charakterystyczne dla ballady są również liczne dialogi, dramatyczne zwroty akcji oraz moralizatorskie przesłanie.
W warstwie formalnej ballada ma budowę stroficzną, często z refrenem lub powtórzeniami, co nadaje jej melodyjności i rytmiczności. Wersy mogą mieć różną długość, a rymy występują w układzie parzystym lub przeplatanym.
Kolejną cechą ballady jest jej dramatyzm – dialogi i szybkie zwroty akcji nadają utworowi intensywność, a zakończenie bywa zaskakujące lub tragiczne. Postacie często stają przed moralnym wyborem, a sprawiedliwość wymierza siła wyższa, natura lub nadprzyrodzone istoty.
Ballada była popularna w literaturze romantycznej – w Polsce rozwinęła ją m.in. Adam Mickiewicz. Łączyła inspiracje folklorem z refleksją nad losem człowieka, co czyni ją wyjątkowym gatunkiem o uniwersalnym przekazie.
Niedostępna ludzkim oczom, że nikt po niej się nie błąka, W swym bezpieczu szmaragdowym rozkwitała w bezmiar łąka, Strumień skrzył się na zieleni nieustannie zmienną łatą, A gwoździki spoza trawy wykrapiały się wiśniato. Świerszcz, od rosy napęczniały, ciemnił pysk nadmiarem śliny, I dmuchawiec kroplą mlecza błyskał w zadrach swej łęciny, A dech łąki wrzał od … Przeczytaj wiersz
Wejdź do nas, staruszku, w podwórzec zamkowy, Spoczynek potrzebny dla siwej twej głowy, Chwileczki nie żałuj nam czasu. Mateczka się modli, a ojciec na łowy Wyruszył ze służbą do lasu. Zaśpiewaj bajeczkę nam jednę i drugą, My bajki lubimy namiętnie, I bardzo śpiewaka czekamy już długo — A dzieci słuchają tak chętnie. Srożyły się … Przeczytaj wiersz
1. Rzekł Nietoperz do żony: „Ale masz brzydkie błony”, więc żona u fryzjera błony sobie obcięła. Już nie mogła męża śledzić, więc mąż Kunę jął odwiedzać. Bywał u niej, przesiadywał, żonę mało co widywał. 2. Żona w jaskini siedzi, gołych kości się wstydzi, aż pewnego wieczora, gdy mąż powrócił z bora, wychynęła zza skały, ukazując … Przeczytaj wiersz