Sielanka (idylla) to gatunek literacki wywodzący się z tradycji antycznej, przedstawiający idealizowany obraz życia wiejskiego, harmonii z naturą oraz prostoty życia, często zawierający również opisy historii miłosnych. Najczęściej tematem sielanek było życie nimf, pasterzy, rolników lub innych mieszkańców wsi, ukazane w sposób wyidealizowany. Choć w sielankach dominują pogodny nastrój i lekkość, mogą też zawierać motywy związane z melancholią i refleksje nad przemijaniem.
Sielanka jako gatunek wywodzi się z literatury starożytnej Grecji. Twórcą klasycznej sielanki był Teokryt (III w. p.n.e.), którego utwory przedstawiały życie pasterzy w sposób pełen uroku i prostoty. Tradycję tę w literaturze rzymskiej kontynuował między innymi Wergiliusz w swoich „Bukolikach”.
Sielanka została przejęta przez literaturę europejską, zwłaszcza w dobie renesansu i baroku. W Polsce pierwszym wybitnym twórcą sielanek był Szymon Szymonowic (koniec XVI w.), autor zbioru pt. Sielanki (1614 r.), w którym oprócz idyllicznych obrazów wsi pojawiają się także elementy krytyki społecznej.
Próżnom ci wonne kwiecie ofiarował, I na kiermaszu pierścionki kupował, Próżnom cię gonił… Tyś uciekła żytem Przed Agapitem! I odtąd zimna jesteś w dawnej mierze; Więcej cię inni obchodzą pasterze Od tego, który wziął (za ciebie przecie) Kijem po grzbiecie… Rzucam cię zdala śmiercionośna broni! Niechaj mi stado dziki zwierz rozgoni!… Bo nacóż owce, naco … Przeczytaj wiersz
Kozy, ucieszne kozy, ma trzodo jedyna! Tu, kędy to zarosła poziema leszczyna, Tu gryźcie list zielony, gryźcie chrościk młody; Ja tym czasem przy strugu tej ciekącej wody Przylęgę; i frasunku lubo snem swobodnym, Lubo będę zabywał śpiewaniem łagodnym; Ponieważ mię tak moja Phyllis wyprawiła, Że mię na wieki wolnych myśli pozbawiła. Coż czynić? jakie szczęście … Przeczytaj wiersz
Podczas ślicznego w lecie raz Mirtyl wieczora, Oglądać przyległego szedł brzegi jeziora, Gdzie księżyc rozwinąwszy koło promieniste, Na spokojne kryształy sypał srebro czyste. Wdzięczny blask pól rozległych i głuche milczenie, Słodkie w krzakach słowików po rosie kwilenie, Tysiąc cudnych obrazów rozkosznéj ponęty Trzymały zadumieniem długo umysł zdjęty. Wróciwszy się nakoniec, kędy blisko chaty Stał z … Przeczytaj wiersz
Nie srogich bohatyrów miecze krwią zbroczone, Nie stosami ciał martwych pola zarzucone Sielska ma śpiewa Muza. Cicha i trwożliwa, Ucieka od scen krwawych dzikiego Gradywa; I tam tylko swe fletnie w drżących niesie ręku, Gdzie nie słychać hałasów i przykrego szczęku. Tam jéj lubo przebywać, tam swe stawi kroki, Kędy chłód miły czynią szemrzące potoki; … Przeczytaj wiersz
Żona. Już to trzecia noc, jako doma nie masz mego, Jakoż się ja domyślać nie mam czego złego? Trudno dobrze rozumieć; nie wiem, czym się bawi. Mocny żołądek, który żal takowy zstrawi. Przynieś, Testyli, przynieś rzeczy zgotowane, Niech przynamniej ucieszę tym serce stroskane. Jeśli chciał z domu biegać, nie żenić się było! Ja się gryzę … Przeczytaj wiersz
Przyjdzie-li ten czas kiedy, że ja swe zabawy Będę śpiewał? Czyli już Bóg tak niełaskawy Mieć mię raczy, że nigdy przyjaciel nie siędzie Przy mym boku i dom mój wieczną pustką będzie? Miłości nieszczęśliwa, nigdyś pięknej strzałki We mnie nie utkła! Po co noszę te piszczałki? Po co pieśni? Po co mi stada te igrają? … Przeczytaj wiersz
Przedsię wy, leśne Muzy, przedsię w pieśni swoje! Chromis, Mikon i Mnazyl, małych chłopiąt troje, Sylena w cichej jamie zdybali spiącego. Jeszcze był nie wyszumiał z wina wczorajszego. Jako zawsze wieńce mu z głowy pospadały, Dzban tylko i multanki przy stronie wisiały. Rzucą się nań i jegoż własnymi wieńcami Imą więżąc, bo nie raz ich … Przeczytaj wiersz
Już południe przychodzi, a my jeszcze żniemy! Czy tego chce urzędnik, że tu pomdlejemy? Głodnemu, jako żywo, syty nie wygodzi! On nad nami z maczugą, pokrząkając, chodzi! A nie wie, jako ciężko z sierpem po zagonie Ciągnąć się; oraczowi insza, insza wronie: Chociaj i oracz chodzi za pługiem i wrona. Inszy sierp w ręce, insza … Przeczytaj wiersz
Sroczka krzekce na płocie — będą goście nowi, Sroczka czasem omyli, czasem prawdę powié. Gdzie gościom w domu rado, sroczce zawsze wierzą I nie każą się kwapić kucharzom z wieczerzą. Sroczko! umiesz ty mówić? Powiedz: gdzieś latała? Z którejeś strony goście jadące widziała? Sroczka krzekce na płocie: pannie się raduje Serduszko, bo miłego przyjaciela czuje. … Przeczytaj wiersz
Dziś rocznica przychodzi, jakeśmy schowali W grób wielkiego Dafnisa i tę usypali Nad nim mogiłę; bo ta rydlem nie robiona, Ale ludu wszystkiego ręką naniesiona, Który szedł za pogrzebem. Taki go gmin chował, Bo żadnego nie było, co by nie żałował Śmierci cnego pasterza. Wielkie zawołanie Sprawiło to i z każdym jego zachowanie. I lubo … Przeczytaj wiersz
Co za słodycz niebieska, co za pienia żywe Zganiają z oczu moich mary snów kłamliwe? Serce mi się rozpływa; na twoje-to zwroty O w najmilsze młodości przybrana pieszczoty, Wiosno, kochana wiosno! tak się myśl weseli, Patrząc na cię i ślicznéj słuchając kapeli. Ciebie do nas prowadzi stąd, gdzie dzionek świta, W złotowzorym swym płaszczu zorza … Przeczytaj wiersz
I. Panna była prześliczna — z błękitnych jej oczek Zaledwie że piętnasty uśmiechał się roczek. Panicz równy jej wiekiem, bywał nieustannie W jej domu — i z roskoszą siadywał przy Pannie. Znosił koszyczki, kwiatów i jagódek pełne, Pomagał zwijać w kłębki włóczkę i bawełnę — Nad rysowaniem wzorków strawił nieraz dzionek; Grywał z nią w … Przeczytaj wiersz
Już tyle razy słońce wracało I blaskiem swoim dzień szczyci; A memu światłu cóż to się stało, Że mi dotychczas nie świéci? Już się i zboże do góry wzbiło, I ledwie nie kłos chce wydać; Całe się pole zazieleniło: Mojej pszenicy nie widać! Już słowik w sadzie zaczął swe pieśni, Gaj mu się cały odzywa; … Przeczytaj wiersz
Laura Już miesiąc zeszedł, psy się uśpiły, I coś tam klaszcze za borem. Pewnie mnie czeka mój Filon miły, Pod umówionem jaworem. Nie będę sobie warkocz trefiła, Tylko włos zwiążę splątany; Bo bym się bardziej jeszcze spóźniła, A mój tam tęskni kochany. Wezmę z koszykiem maliny moje, I tę plecionkę różowę: Maliny będziem jedli oboje; … Przeczytaj wiersz