Tyrteizm to prądem literackim w romantyzmie charakteryzujący się postawą patriotyczną, nacechowaną duchem walki, poświęcenia i gotowością do obrony ojczyzny. Poezja tyrtejska to rodzaj poezji patriotycznej sięgający korzeniami do starożytności. Jej genezy należy upatrywać w twórczości Tyrteusza, starogreckiego poety z VII w. p.n.e. Jego pieśni, pełne patosu i wezwania do odwagi, mobilizowały Spartan do walki. W literaturze tyrteizm oznacza nurt poezji patriotycznej, po który poeci sięgają szczególnie często w czasach zagrożenia, zachęcając do heroizmu i oddania dla kraju. W Polsce tyrteizm widoczny jest w twórczości Mickiewicza („Reduta Ordona”), Słowackiego czy Krasińskiego. Ideą tryteizmu jest to, że śmierć za ojczyznę jest zaszczytem, a walka – moralnym obowiązkiem. To odmiana liryki koncentrująca się na motywach wojennych. Gloryfikuje męstwo, heroizm i miłość do ojczyzny. Kluczowym celem poezji tyrtejskiej jest motywowanie oraz nawoływanie do oddania i ofiary na rzecz ojczyzny.
Nocą słyszę, jak coraz bliżej drżąc i grając krąg się zaciska. A mnie przecież zdrój rzeźbił chyży, wyhuśtała mnie chmur kołyska. A mnie przecież wody szerokie na dźwigarach swych niosły płatki bzu dzikiego; bujne obłoki były dla mnie jak uśmiech matki. Krąg powolny dzień czy noc krąży, ostrzem świszcząc tnie już przy ustach, a mnie … Przeczytaj wiersz
Nam strzelać nie kazano. – Wstąpiłem na działo I spójrzałem na pole; dwieście armat grzmiało. Artyleryi ruskiej ciągną się szeregi, Prosto, długo, daleko, jako morza brzegi; I widziałem ich wodza: przybiegł, mieczem skinął I jak ptak jedno skrzydło wojska swego zwinął; Wylewa się spod skrzydła ściśniona piechota Długą czarną kolumną, jako lawa błota, Nasypana iskrami … Przeczytaj wiersz
Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród, Nie damy pogrześć mowy! Polski my naród, polski lud, Królewski szczep piastowy, Nie damy by nas zniemczył wróg… Tak nam dopomóż Bóg! Tak nam dopomóż Bóg! Do krwi ostatniej kropli z żył Bronić będziemy Ducha, Aż się rozpadnie w proch i w pył Krzyżacka zawierucha. Twierdzą nam będzie każdy … Przeczytaj wiersz
Konrad Wallenrod Powieść historyczna Z dziejów litewskich i pruskich Dovete adunque sapere come sono due generazioni da combattere….. bisogna essere volpe e leone. Machiavelli Bonawenturze i Joannie Zaleskim na pamiątkę lata tysiąc ośmset dwudziestego siódmego poświęca Autor. Przedmowa Naród litewski, składający się z pokoleń Litwinów, Prusów i Lettów, nieliczny, osiadły w kraju … Przeczytaj wiersz
On natchniony i młody był, ich nie policzyłby nikt; On im dodawał pieśnią sił, śpiewał że blisko już świt. Świec tysiące palili mu, znad głów podnosił się dym; Śpiewał, że czas by runął mur… Oni śpiewali wraz z nim: Wyrwij murom zęby krat! Zerwij kajdany, połam bat! A mury runą, runą, runą I pogrzebią stary … Przeczytaj wiersz
Kiedy przyjdą podpalić dom, ten, w którym mieszkasz – Polskę, kiedy rzucą przed siebie grom kiedy runą żelaznym wojskiem i pod drzwiami staną, i nocą kolbami w drzwi załomocą – ty, ze snu podnosząc skroń, stań u drzwi. Bagnet na broń! Trzeba krwi! Są w ojczyźnie rachunki krzywd, obca dłoń ich też nie przekreśli, ale … Przeczytaj wiersz
I Czemu, Cieniu, odjeżdżasz, ręce złamawszy na pancerz, Przy pochodniach, co skrami grają około twych kolan? – Miecz wawrzynem zielony i gromnic płakaniem dziś polan; Rwie się sokół i koń twój podrywa stopę jak tancerz. – Wieją, wieją proporce i zawiewają na siebie, Jak namioty ruchome wojsk koczujących po niebie. Trąby długie we łkaniu aż … Przeczytaj wiersz