Czesław Miłosz był jednym z najważniejszych polskich poetów, pisarzy i intelektualistów XX wieku. Urodził się 30 czerwca 1911 roku w Szetejnie na Litwie, w rodzinie ziemiańskiej. Miłosz dorastał w atmosferze wielokulturowego regionu, co silnie wpłynęło na jego późniejsze twórczości.
Studiował prawo i literaturę na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Już w młodym wieku zaczął publikować swoje wiersze. Podczas II wojny światowej służył w dyplomacji polskiej, najpierw w Konsulacie RP w Paryżu, a później w USA w Waszyngtonie, gdzie zdecydował się na pozostanie na emigracji po wojnie.
Jego prace zawsze były nacechowane głęboką refleksją nad kondycją człowieka, historią oraz kondycją współczesnego świata. Stał się jednym z głównych reprezentantów literatury emigracyjnej. Jego prace z czasów emigracji, takie jak „Zniewolony umysł” czy „Rodzinna Europa”, były krytyką totalitaryzmu i analizą kultury Zachodu.
W 1951 roku Miłosz opublikował „Zniewolony umysł”, wydanie, które przyniosło mu rozgłos międzynarodowy, ale także spory kontrowersje w Polsce komunistycznej, gdzie jego dzieło zostało potępione. Ostatecznie po latach stał się jednym z symboli oporu przeciwko reżimowi komunistycznemu.
W 1960 roku Miłosz przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował na uniwersytetach, m.in. na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, gdzie prowadził zajęcia ponad 20 lat.
W 1980 roku Miłosz został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za „dzieła, których struktura literacka łączy wyraziste wartości estetyczne z bardzo szerokim kontekstem ludzkich doświadczeń”. W 1993 roku Miłosz przeprowadził się do Polski, osiedlając się na stałe w Krakowie. Zmarł 14 sierpnia 2004 roku w Krakowie, pozostawiając po sobie bogate dziedzictwo literackie i intelektualne, które wciąż inspiruje czytelników na całym świecie.
Czesław Miłosz wprowadził nowy rodzaj dzieła literackiego do polskiej literatury – traktat poetycki (inaczej nazywany traktatem-poematem), którego celem, według autora, było przeciwstawienie się współczesności postrzeganej jako ograniczenie, a jednocześnie rozszerzenie „pojemności” poezji.
Wiersze Czesława Miłosza charakteryzują się intelektualnym wydźwiękiem, a używane metafory są sugestywne. Jego twórczość z lat trzydziestych, przed II wojną światową, jest nasycona pesymizmem. Przeważają w niej rozmach, metaforyczność, rytmiczność i wizje apokalipsy. Wiersze pisane w czasie wojny tracą na patosie, stając się znacznie prostsze w formie. Poeta kładzie nacisk na przekazywalność treści filozoficznych i intelektualnych, stawiając na zrozumiałość wiersza. Część z tych utworów poświęcona jest okupowanej Warszawie, gdzie Miłosz spędził większość czasu wojny, jak w przypadku wierszy „Miasto” czy „Błądząc”. Jednocześnie w twórczości z okresu wojennego zauważalne jest świadome oddalanie się od tematyki związanej bezpośrednio z konfliktem zbrojnym. Pojawiają się w niej wiersze opisujące zwyczajne piękno świata, który – zdawałoby się – nigdy nie doświadczył wojny, jak w przypadku „Piosenki pasterskiej” czy cyklu „Świat” (poema naiwne) z 1943 roku.
Wysłuchaj mnie Panie, bo jestem grzesznikiem, a to znaczy, że nie mam nic prócz modlitwy. Uchroń mnie od dnia oschłości i niemocy. Kiedy ani lot jaskółki, ani piwonie, żonkile i irysy na rynku kwiatowym nie będą dla mnie znakiem Twojej chwały. Kiedy otoczą mnie szydercy, a ja przeciw ich argumentom nie potrafię przypomnieć sobie żadnego … Czytaj dalej
Wypaliły się dawno świece, Justyno. Inni ludzie chodzą po twoich nadniemeńskich ścieżkach. A ja wstępuję w związek z tobą prawie miłosny, Dotykając twego ciężkiego, czarnego warkocza, Który właśnie rozpuszczasz, ważąc w dłoni Twoje obfite, na pewno, piersi, patrząc w lustrze Na twoje szare oczy i bardzo czerwone wargi. Jesteś duża i silna, szerokie plecy. Dwudziestoczteroletnia, … Czytaj dalej
W szpitalach nauczyłem się pokory i chodzę wsłuchany w głos, który płacze we mnie i żaleje, litując się nad nami, ludźmi. Nasze mięśnie są uniwersalne. Pompy naszych serc są uniwersalne. Brzuchy i narządy rodne gotowe do prosektorium. Kości te same do złożenia w ziemi. Czaszki do ułożenia w piramidę. Jesteśmy biedny gatunek, Który w gniewie … Czytaj dalej
Ależ nie każdemu zdarza się prawdziwa starość. Jej właściwe jest rozpamiętywanie Cielesnej pychy, która rozpierała się kiedyś W nas, tych samych, a jakże innych. Był wysoki komizm W układaniu włosów przed lustrem, W troskach o to, czy kapelusz dość twarzowy, W zwilżeniu warg koniuszkiem języka I przesuwaniu po nich kredki, W wiązaniu krawata przed lustrem … Czytaj dalej
„La Pologne est un pays marécageux où habitent les Juifs” (Polska jest to kraj bagnisty, w którym mieszkają Żydzi) Tragedii, Patryku, przystoi oprawa Skał potrzaskanych, piorunowych przepaści. A ja opisywałem piaszczystą równinę, Gęsi na miedzy, szarość i nijakość Kraju o którym niewiele wiadomo, Bo jego smutek nie ma rąk ni twarzy. Musiałem pisać, Patryku. Wezwany … Czytaj dalej
Czy tym samym jest żołądź i dąb oszroniały? Czy tym samym jest paproć i węgiel kamienny? Czy tym samym jest kropla i fal morskich wały? Czy tym samym jest metal i pierścionek cenny? Czemuż więc zapytujesz mnie o wiersze dawne I o minionych dziewczyn cudaczne imiona? Niech wiersze moje drogą jaką kto chce chodzą, Niechaj … Czytaj dalej
Wyjrzalem przez okno o brzasku I zobaczyłem młodą jabłonkę Przezroczystą w jasności. A kiedy wyjrzałem znowu o brzasku Stała tam wielka jabłoń obciążona owocem. Więc dużo lat pewnie minęło Ale nic nie pamiętam co zdarzyło się we śnie
Cierpię w dzień i w nocy i spać nie mogę. Tęsknię do spotkania z Ukochanym i dom mego ojca nie jest mi Już przyjemny. Bramy nieba są otwarte, ukazuje się miejsce święte. Spotykam Mego Oblubieńca i składam u Jego stóp ciało i umysł W ofierze.
„Skąd się bierze zło? jak to skąd z człowieka zawsze z człowieka i tylko z człowieka” Tadeusz Różewicz Niestety panie Tadeuszu dobra natura i zły człowiek to romantyczny wynalazek gdyby tak było można by wytrzymać ukazuje pan w ten sposób głębię swego optymizmu wystarczy pozwolić człowiekowi wytruć swój rodzaj a nastąpią … Czytaj dalej
Ale książki będą na półkach, prawdziwe istoty, Które zjawiły się raz, świeże,jeszcze wilgotne, Niby lśniące kasztany pod drzewem w jesieni, I dotykane, pieszczone trwać zaczęły Mimo łun na horyzoncie, zamków wylatujących w powietrze, Plemion w pochodzie, planet w ruchu. Jesteśmy – mówiły, nawet kiedy wydzierano z nich karty Albo litery zlizywał buzujący płomień, O ileż … Czytaj dalej