Polskie pieśni patriotyczne to utwory muzyczne i tekstowe, które odgrywają szczególną rolę w kształtowaniu tożsamości narodowej, jednoczeniu społeczeństwa oraz krzewieniu i podtrzymywaniu ducha patriotyzmu w momentach historycznych prób i wyzwań. Są one nierozerwalnie związane z historią Polski, będąc świadectwem walki narodu o niepodległość, suwerenność i zachowanie kultury w obliczu licznych trudności, takich jak rozbiory, powstania narodowe, wojny światowe czy okres komunizmu.
Pieśni patriotyczne mają różnorodną formę – od pieśni wojskowych, poprzez hymny, aż po ludowe utwory śpiewane w gronie rodzinnym lub towarzyskim. Często były one tworzone w okresach największych zagrożeń dla państwa polskiego, a ich celem było wzbudzenie nadziei, mobilizacja do walki lub zachowanie pamięci o bohaterach narodowych i kluczowych wydarzeniach historycznych.
Do najważniejszych polskich pieśni patriotycznych należą takie utwory jak „Pieśń Legionów Polskich”, który współcześnie znany jest pod nazwą „Mazurka Dąbrowskiego” i pełni rolę obecnego hymnu Polski. Józef Wybicki napisał ten tekst w 1797 roku i chciał nim wyrazić nadzieję na odzyskanie niepodległości w czasie rozbiorów. Inne znane pieśni to „Rota” autorstwa Marii Konopnickiej, będąca symbolem sprzeciwu wobec germanizacji, czy „Boże, coś Polskę”, hymn modlitewny często śpiewany w czasie uroczystości narodowych. Wśród pieśni związanych z okresem powstań narodowych można wymienić również „Warszawiankę”.
Podczas II wojny światowej ogromne znaczenie miały pieśni żołnierskie, takie jak „Czerwone maki na Monte Cassino”, które podkreślały bohaterstwo polskich żołnierzy na frontach. W czasach PRL-u i Solidarności pieśni patriotyczne odgrywały kluczową rolę w podtrzymywaniu ducha oporu wobec reżimu – przykładem mogą być „Mury” Jacka Kaczmarskiego.
Pieśni patriotyczne są nieodłącznym elementem obchodów polskich świąt narodowych, takich jak Święto Niepodległości czy Święto Konstytucji 3 Maja.
Z piersi młodej się wyrwało, W wielkim bólu i rozterce I za wojskiem poleciało, Zakochane czyjeś serce. Żołnierz drogą maszerował, Nad serduszkiem się użalił, Więc je do plecaka schował I pomaszerował dalej. Tę piosenkę, tę jedyną, Śpiewam dla ciebie dziewczyno, Może także jest w rozterce Zakochane twoje serce. Może beznadziejnie kochasz I po nocach tęsknisz, … Przeczytaj wiersz
Jak długo w sercach naszych Choć kropla polskiej krwi, Jak długo w sercach naszych Ojczysta miłość tkwi: Stać będzie kraj nasz cały, Stać będzie Piastów gród, Zwycięży orzeł biały, Zwycięży polski lud. Jak długo na Wawelu Brzmi Zygmuntowski dzwon, Jak długo z gór karpackich, Rozbrzmiewa polski ton: Stać będzie i t. d. O wznieś się orle biały, … Przeczytaj wiersz
Jakto na wojence ładnie (bis) Kiedy ułan z konia spadnie (bis) Koledzy go nie żałują Jeszcze końmi potratują Rotmistrz trumnę zrobić każe Sierżant z listy go wymaże A za jego, trudy, prace Zagrają hejnał trębacze A za jego służby lata Zagra trąbka tratatata A za jego walki znoje Wystrzelą mu trzy naboje. Śpij kolego w … Przeczytaj wiersz
Boże! coś Polskę przez tak liczne wieki. Otaczał blaskiem potęgi i chwały, Coś ją osłaniał tarczą Swej opieki Od nieszczęść, które przygnębić ją miały; Przed Twe ołtarze zanosim błaganie: Ojczyznę, wolność racz nam wrócić, Panie! Ty, któryś potem tknięty jej upadkiem, Walczących wspierał za najświętszą sprawę; A chcąc świat cały mieć jej męstwa świadkiem, Wśród … Przeczytaj wiersz
Oto dziś dzień krwi i chwały, Oby dniem wskrzeszenia był! W gwiazdę Polski orzeł biały Patrząc lot swój w niebo wzbił A nadzieją podniecany, Woła do nas z górnych stron: Powstań Polsko, skrusz kajdany, Dziś twój tryumf albo skon. Hej kto Polak, na bagnety, Żyj swobodo, Polsko żyj! Takiem hasłem cnej podniety Trąbo nasza wrogom … Przeczytaj wiersz
Pieśń Legionów Polskich (tekst według pisowni rękopisu Józefa Wybickiego) Jeszcze Polska nieumarła, Kiedy my zyiemy co nam obca moc wydarła, szablą odbijemy. marsz marsz Dąbroski do Polski zziemi włoski Za Twoim przewodem złączem się znarodem. Jak Czarnecki do Poznania wracał się przez morze dla oyczyzny ratowania po Szwedzkim rozbiorze. marsz marsz et Przeydziem wisłę … Przeczytaj wiersz
Legjony to żałobna nuta, Legjony to skazańców głos. Legjony to żołnierska buta Legjony to ofiarny stos! My pierwsza brygada, Strzelecka gromada Na stos rzuciliśmy nasz życia los na stos na stos! x2 Nie trzeba nam od was uznania, Ni waszych skarg ni waszych łez Przeminął już czas kołatania Do waszych serc próśb nadszedł kres! My … Przeczytaj wiersz
Przybyli ułani pod okienko. Pukają, wołają: — Puść panienko! — O Jezu, a cóż to za wojacy! — Otwieraj, nie bój się, to czwartacy. — Przyszliśmy tu poić nasze konie Za nami piechoty pełne błonie. — O Jezu, a dokąd Bóg prowadzi? — Warszawę odwiedzić byśmy radzi. Gdy zwiedzim Warszawę, już nam pilno Zobaczyć to … Przeczytaj wiersz
Rozkwitały pąki białych róż, Wróć, Jasieńku, z tej wojenki już, Wróć, ucałuj, jak za dawnych lat, Dam ci za to róży najpiękniejszy kwiat. Kładłam ja ci idącemu w bój, Białą różę na karabin twój, Nimeś odszedł, mój Jasieńku, stąd, Nimeś próg przestąpił, kwiat na ziemi zwiądł. Ponad stepem nieprzejrzana mgła, Wiatr w burzanach cichuteńko łka. … Przeczytaj wiersz
„Bogurodzica” to najstarszy znana polska pieśń religijna, która odegrała szczególną rolę w dziejach polskiej literatury, kultury i duchowości. Jest to hymn maryjny, skierowany do Matki Boskiej, pełniący funkcję modlitwy wstawienniczej. Tekst składa się z dwóch głównych części: pierwsza to prośba do Bogurodzicy o wstawiennictwo u Chrystusa, a druga to prośba do Jezusa o wieczne zbawienie. … Przeczytaj wiersz
Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród, Nie damy pogrześć mowy! Polski my naród, polski lud, Królewski szczep piastowy, Nie damy by nas zniemczył wróg… Tak nam dopomóż Bóg! Tak nam dopomóż Bóg! Do krwi ostatniej kropli z żył Bronić będziemy Ducha, Aż się rozpadnie w proch i w pył Krzyżacka zawierucha. Twierdzą nam będzie każdy … Przeczytaj wiersz