Julian Tuwim był jednym z najwybitniejszych polskich poetów XX wieku. Jego twórczość, pełna humoru, ironii i głębokiej refleksji nad ludzkim losem, zdobyła uznanie czytelników nie tylko w Polsce, ale także na całym świecie.
Tuwim urodził się 13 września 1894 roku w Łodzi w mieszczańskiej rodzinie zasymilowanych żydów. Jego ojciec Izydor Tuwim, był urzędnikiem oddziału łódzkiego Azowsko-Dońskiego Banku Handlowego, a matka Adela z domu Krukowska, pochodziła z zamożnej, inteligenckiej rodziny.
Młody Tuwim wychowywał się w zamożnych warunkach, co pozwoliło mu na dostęp do wykształcenia i rozwoju intelektualnego. Już w młodości wykazywał talent literacki. Jego pierwsze wiersze pojawiły się na łamach prasy jeszcze przed I wojną światową. Studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim, jednak nie ukończył studiów, skupiając się całkowicie na swojej literackiej karierze.
Początkowo twórczość Juliana Tuwima skupiała się na liryce miłosnej oraz satyrze społecznej. Jednak to jego dzieła dla dzieci przyniosły mu największą sławę. „Lokomotywa”, „Słoń Trąbalski” czy „Latający Ferdynand” to tylko niektóre z tytułów, które weszły do kanonu literatury dziecięcej nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie.
Jednak Tuwim to nie tylko autor literatury dziecięcej. Był także cenionym poetą, który w swoich wierszach poruszał tematy społeczne, polityczne i filozoficzne. Jego twórczość niejednokrotnie angażowała się w sprawy społeczne i polityczne, co było szczególnie widoczne w okresie międzywojennym, gdy Polska zmagała się z wieloma trudnościami politycznymi i społecznymi.
W okresie II wojny światowej Tuwim był zmuszony do opuszczenia Polski ze względu na swoje pochodzenie żydowskie. Wyemigrował najpierw do Rumunii, a potem do Francji, gdzie zaangażował się w działalność na rzecz polskich uchodźców. Po upadku Francji udał się do Brazylii, a następnie do Stanów Zjednoczonych, gdzie w Nowym Jorku mieszkał do końca wojny.
Po zakończeniu wojny Tuwim powrócił do Polski, odzyskując dawną sławę. Nowa rzeczywistość polityczna i rządy komunistyczne sprawiły, że stał się poetą państwowym, a jego twórczość była szeroko publikowana i doceniana. Julian Tuwim zmarł 27 grudnia 1953 roku w Zakopanem.
Rozkwitło we mnie serce niby pąk różany! Pojona obietnicą radosnego żniwa Uśmiecha mi się zdradnie Wesołość szczęśliwa I patrzę w nią zalotnie młody, rozkochany… Wesoło nam, wesoło, jak w oczach dziecięcia, Gdy goni po ogrodzie stubarwne motyle… I szczęśliwiśmy myślą, że za małą chwilę Padniemy sobie w słodkie, kwitnące objęcia.
Zakochany w różowej sklepowej, Mieszkam w szybie nieżywy i płaski, Kalkomanią, janusowym obrazkiem W szkoło wpuszczony amant kolorowy. Jestem w. Płynę farbą, hosanną Dla tęgiej, soczystej dziewczyny. Gdy tęczuję, mrużysz oczy, czereśniowa panno, I nóż błyska, krający wędliny. Płynnym pawim piórkiem, akwarialny, Fant-phantasma, pływam w szkle amebą, Absurdalny, Śpiewam jak topniejące w czerwcu niebo. Lecz … Przeczytaj wiersz
Jesteś znowu! Mój Boże! Jak mi serce bije! Jak mi sie wzrok owiośnił! Jak świat rozradował! Tylem nocy Cię w snach, nazbyt krótkich, całował! Tylem dni dzień ten tęsknił, co przyszedł i żyje! I jest! O teraz właśnie! Jest ten dzień powrotny, Wypłakany, kochany nowy dzień spotkania. Dzień wszystkiej mej nadziei, całego czekania, Gdym Cię … Przeczytaj wiersz
Warto, warto żyć, Wtedy pachniałaś bzami, Dziś znów kupiłem flakonik, Roztarłem kroplę na dłoni I przeszłość wieje nad nami Bzami. Warto, warto żyć. Mgławo jest za oknami, Zaraz listonosz zadzwoni, Ustami przypadam do dłoni, Całuję cień twojej woni… Przyjdziesz ? będziemy sami, Jedyni i zakochani, Chłonąc z czułością perfumy W miłym uśmiechu intymnej zadumy: „To … Przeczytaj wiersz
Gdybym ja nie był poetą, A pani nie była kobietą, To znaczy: gdybym ja umiał Bez obłąkania i szału Dań składać pięknemu ciału I takbym się wyżył, wyszumiał; Gdybym mógł kochać bez mitu, Bez natchnionego zachwytu, Bez legendarnych przydatków, Bez wahań, wzlotów, upadków, Bez mistycznego pomostu, Który prowadzi po prostu Do pani (pardon!) pośladków; Gdybym … Przeczytaj wiersz
Już się o grzechy noce proszą, Już z wiosny znów jak z bólu krzyczę, Nieubłaganą mnie rozkoszą Zakuj w ramiona ratownicze! A jeśli zacznę się na nowo Wyrywać zbuntowanym ciałem, Powiedz mi wreszcie pierwsze słowo, Którego nigdy nie słyszałem. Bo znów pogański samum wieje W pędach, zawrotach, burzach, blaskach! Pamiętaj: kiedy znów zdziczeję, Odrzyj mnie … Przeczytaj wiersz
Chętnie bym z Panią pochodził Po wiosennym Panamie, Odrodziłby mnie, odmłodził Pierwszy paryski kamień. Chętnie bym z Panią postał Przy byle wystawie modnej, Szczęśliwy, że mi los dał Znów stać na nogach swobodnie. Chętnie bym z Panią posiedział Gdzieś w knajpce na bulmiszku, Wypiłbym kilka kieliszków… Czego? Już ja bym wiedział. Chętnie bym z Panią … Przeczytaj wiersz
Przed Tobą pokorny klęczę, O szczęście me nienazwane! Ach, jakże Ci się odwdzięczę Za Twoje oczy kochane? Staję się myślą jedyną: Żeś Ty mi wszystkim, Daleka! …A lata płyną i płyną, A serce czeka i czeka… Radośnie cierpię – i klęczę – I jak przed świętą, tak szlocham! Jakże Ci się odwdzięczę Za to, Żeś … Przeczytaj wiersz
„Pani ma bardzo ładne czerwone usta, Ale zdaje mi się, że są troszeczkę pomalowane. Co za dziw? Wiadomo, że kobieta – to istota pusta… Puchu marny, jak mówi poeta… To przecież znane. Ale, proszę pani, czy to przeszkadza prawdziwej miłości? Pani pozwoli, że ją do domu odprowadzę… Co? Pani nie zawiera na ulicy znajomości? Nie … Przeczytaj wiersz
I …I od razu słyszę pytanie: “Skąd to MY?” Pytanie w pewnym stopniu uzasadnione. Zadają mi je Żydzi, którym zawsze tłumaczyłem, że jestem Polakiem, a teraz zadadzą mi je Polacy, dla których w znakomitej większości jestem i będę Żydem. Oto odpowiedź dla jednych i drugich. Jestem Polakiem, bo mi się tak podoba. To moja ściśle … Przeczytaj wiersz
Abecadło z pieca spadło, O ziemię się hukło, Rozsypało się po kątach, Strasznie się potłukło: I — zgubiło kropeczkę, H — złamało kładeczkę, B — zbiło sobie brzuszki, A — zwichnęło nóżki, O — jak balon pękło, aż się P przelękło. T — daszek zgubiło, L — do U wskoczyło, S — się wyprostowało, R … Przeczytaj wiersz
Murzynek Bambo w Afryce mieszka, czarną ma skórę ten nasz koleżka. Uczy się pilnie przez całe ranki Ze swej murzyńskiej pierwszej czytanki. A gdy do domu ze szkoły wraca, Psoci, figluje – to jego praca. Aż mama krzyczy: „Bambo, łobuzie!’ A Bambo czarną nadyma buzię. Mama powiada: „Napij się mleka” A on na drzewo mamie … Przeczytaj wiersz
Płacze pani Słowikowa w gniazdku na akacji, Bo pan Słowik przed dziewiątą miał być na kolacji, Tak się godzin wyznaczonych pilnie zawsze trzyma, A już jest po jedenastej – i Słowika nie ma! Wszystko stygnie: zupka z muszek na wieczornej rosie, Sześć komarów nadziewanych w konwaliowym sosie, Motyl z rożna, przyprawiony gęstym cieniem z lasku, … Przeczytaj wiersz
Stoi na stacji lokomotywa, Ciężka, ogromna i pot z niej spływa: Tłusta oliwa. Stoi i sapie, dyszy i dmucha, Żar z rozgrzanego jej brzucha bucha: Uch – jak gorąco! Puff – jak gorąco! Uff – jak gorąco! Już ledwo sapie, już ledwo zipie, A jeszcze palacz węgiel w nią sypie. Wagony do niej podoczepiali Wielkie … Przeczytaj wiersz
1 Dogasa legendarna łuna Pożarów, kurzu, krwi i walk, Polsko, wskrzeszona od pioruna, Wezbranych chmur i wieszczych warg! Sztandary twoje, przesiąknięte Poezją i pokoleń krwią, W muzeach drzemią – i są święte; I dobrze jest, że święte są. Jak walka miała lata szkolne (I laury – jak liryczne bzy), Tak muszą mieć narody wolne Zadumy … Przeczytaj wiersz
Miauczy kotek: miau! – Coś ty, kotku, miał? – Miałem ja miseczkę mleczka, Teraz pusta jest miseczka, A jeszcze bym chciał. Wzdycha kotek: o! – Co ci, kotku, co? – Śniła mi się wielka rzeka, Wielka rzeka, pełna mleka Aż po samo dno. Pisnął kotek: pii… – Pij, koteczku, pij! Skulił ogon, zmrużył ślipie, Śpi … Przeczytaj wiersz
Tańcowały dwa Michały, Jeden duży, drugi mały. Jak ten duży zaczął krążyć, To ten mały nie mógł zdążyć. Jak ten mały nie mógł zdążyć, To ten duży przestał krążyć. A jak duży przestał krążyć, To ten mały mógł już zdążyć. A jak mały mógł już zdążyć, Duży znowu zaczął krążyć. A jak duży zaczął krążyć, … Przeczytaj wiersz
Położył się Dyzio na łące, Przygląda się niebu błękitnemu I marzy: „Jaka szkoda, że te obłoczki płynące Nie są z waniliowego kremu… A te różowe – Że to nie lody malinowe… A te złociste, pierzaste – Że to nie stosy ciastek… I szkoda, że całe niebo Nie jest z tortu czekoladowego… Jaki piękny byłby wtedy … Przeczytaj wiersz
Jest taka jedna Zosia, Nazwano ją Zosia Samosia, Bo wszystko „Sama! sama! sama!” Ważna mi dama! Wszystko sama lepiej wie, Wszystko sama robić chce, Dla niej szkoła, książka, mama Nic nie znaczą – wszystko sama! Zjadła wszystkie rozumy, Więc co jej po rozumie? Uczyć się nie chce – bo po co, Gdy sama wszystko umie? … Przeczytaj wiersz
Idzie Grześ Przez wieś, Worek piasku niesie, A przez dziurkę Piasek ciurkiem Sypie się za Grzesiem. „Piasku mniej – Nosić lżej!” Cieszy się głuptasek. Do dom wrócił, Worek zrzucił; Ale gdzie ten piasek? Wraca Grześ Przez wieś, Zbiera piasku ziarnka. Pomaluśku Zebrała się miarka. Idzie Grześ Przez wieś, Worek piasku niesie, A przez dziurkę Piasek … Przeczytaj wiersz
W łazience co się zatkało, rura chrapała przeraźliwie, aż do przeciągłego wycia, woda kapała ciurkiem. Po wypróbowaniu kilku domowych środków zaradczych (dłubanie w rurze szczoteczką do zębów, dmuchanie w otwór, ustna perswazja etc.) – sprowadziłem ślusarza. Ślusarz był chudy, wysoki, z siwą szczeciną na twarzy, w okularach na ostrym nosie. Patrzył spode łba wielkiemi niebieskiemi … Przeczytaj wiersz