Johann Wolfgang von Goethe był niemieckim poetą, dramaturgiem, prozaikiem, uczonym i politykiem, uznawanym za jednego z najwybitniejszych twórców literatury światowej. Był czołowym przedstawicielem klasycyzmu weimarskiego oraz prekursorem romantyzmu. Jego dzieła miały ogromny wpływ na literaturę niemiecką, europejską oraz rozwój romantyzmu.
Goethe urodził się 28 sierpnia 1749 roku we Frankfurcie nad Menem w zamożnej rodzinie. Jego ojciec, Johann Kaspar Goethe, był prawnikiem i urzędnikiem cesarskim, co umożliwiło młodemu Johannowi wszechstronną edukację. Już w dzieciństwie wykazywał zainteresowanie literaturą, językami i sztuką. W latach 1765–1768 studiował prawo na Uniwersytecie w Lipsku, jednak większą część czasu poświęcał literaturze i sztuce.
W 1774 roku Goethe opublikował swoją pierwszą wielką powieść – Cierpienia młodego Wertera, która przyniosła mu europejską sławę. Powieść stała się manifestem młodego pokolenia, a jej melancholijny bohater symbolizował cierpienie romantycznego indywidualisty. Rok później Goethe został zaproszony do Weimaru przez księcia Karola Augusta, gdzie pełnił funkcje urzędnicze, zajmując się reformami administracyjnymi, edukacją i rozwojem kultury.
Podczas pobytu w Weimarze Goethe nawiązał liczne przyjaźnie, m.in. z poetą i dramaturgiem Friedrichem Schillerem, z którym współtworzył klasycyzm weimarski. Ich współpraca zaowocowała wieloma znaczącymi dziełami, a sam Goethe rozwijał się jako twórca tragedii, dramatów historycznych i filozoficznych.
W latach 1786–1788 Goethe odbył podróż do Włoch, która miała ogromny wpływ na jego twórczość. Zafascynowany antykiem i sztuką renesansu, wprowadził klasyczne motywy do swojej literatury. Pod wpływem tej podróży powstały m.in. dramat Ifigenia w Taurydzie i liczne poematy.
Najważniejszym dziełem jego życia był dramat Faust, nad którym pracował przez ponad 60 lat. Pierwsza część ukazała się w 1808 roku, a druga została opublikowana pośmiertnie w 1832 roku. Faust to jedno z najważniejszych dzieł literatury światowej, poruszające kwestie wiedzy, moralności i ludzkich dążeń.
Goethe zmarł 22 marca 1832 roku w Weimarze. Jego ostatnie słowa, według przekazów brzmiały: Mehr Licht! („Więcej światła!”).
Namiętność rodzi ból! Gdzież ukojenie Dla serca, co już znużone jest męką? Gdzież wy, godziny minione jak mgnienie? Daremniem wybrał ponad wszystko – piękno; Posępny jest mój duch i czyn ułomny. O świecie marzeń, jakżeś wiarołomny! Wtem nadpłynęła nadziemska muzyka, Utkana z tonów i dźwięków miliona, I dusze ludzką do głębi przenika, By wiecznym pięknem była napełniona. Oko się łzawi z tęsknoty ogromu; Jam … Przeczytaj wiersz
Co trudno ukryć? Ogień, wierzę, Bowiem za dnia go zdradzi dym, A w nocy płomień, dzikie zwierzę. Lecz trudno ukryć na równi z nim Miłość. Najgłębiej choć ukryta, Każdy ją z oczu wyczyta.
Gdy słońca blask nad morza lśni głębiną, Myślę o tobie, miły. Wzywałam cię, gdy księżyc niebem płynął I zdroje się srebrzyły. Widzę cię tam, gdzie skraj dalekiej drogi Szarym zasnuty pyłem, A nocą gdzieś wędrowiec drży ubogi Na ścieżynie zawiłej. Słyszę twój głoś w szumie spienionej fali Bijącej o wybrzeże Lub w cichy gaj przychodzę … Przeczytaj wiersz
A więc naprawdę już odeszłaś? Zniknęłaś, piękna, z moich dni? Twe każde słowo we mnie mieszka, Wciąż jeszcze w uszach moich brzmi. I jak wędrowiec wzrok o świcie Na próżno w przestwór nieba śle, Skowronka ujrzeć chcąc w błękicie, Co z dzwonną pieśnią nad nim mknie: Tak ja lękliwe oczy wznoszę Na pola, łąki, borów … Przeczytaj wiersz
Jedno spojrzenie, miły, twoich oczu I na mych ustach jeden pocałunek – Czyż może znaleźć upojniejszy trunek, Kto choć raz w życiu tę słodycz ich poczuł? Z dala od Ciebie żyjąc na uboczu Tobie poświęcam mą myśl i frasunek; Serce potrąca wciąż tę samą strunę Jedną, jedyną… i łzy płyną z oczy. Po licu spływa … Przeczytaj wiersz
Porzuciłem chatki ściany, Gdzie najmilsza moja mieszka: Las tu ciemny, mgłą owiany, Tłumi krok zarosła ścieżka. Księżyc patrzy poprzez chmurę, Zefir mu podaje skrzydła, Brzozy przesyłają w górę Najwonniejsze doń kadzidła. Jak rozkosznie teraz czuję Chłód, co zmysły me ożywia, Jak ta cicha noc czaruje I mą duszę uszczęśliwia. Lecz oddałbym, mogę przysiąc, Choćby to … Przeczytaj wiersz
Już do niej czas! Więc noga w strzemię! Poleciał koń mój lotem strzał. Wieczorny wiatr kołysał ziemię, Zawisła noc na szczytach skał; Już wypiętrzony w błękit siny, Stał olbrzym – dąb w spowiciu mgły I patrzył czarno spod gęstwiny Tysiącem oczu pomrok zły. Miesiąc wyjrzawszy zza pagórka Przyświecał tęskno w wonnych mgłach, Wiatr, szeleszczący w … Przeczytaj wiersz
I czemuż znowu list piszę w udręce? Nie pytaj, miły, jaka w tym przyczyna, Bo cóż ci powiem, nieszczęsna dziewczyna… Ach, wiem, że tych kart dotkną twoje ręce. Gdym sama, w dali – niech list przypomina, Że w moim sercu płoną najgoręcej Zachwyty, smutki, nadzieje dziewczęce. To się nie kończy – ani nie zaczyna. I … Przeczytaj wiersz
Było dziecię, co nie chciało Chodzić w święto do kościoła, W polu bawić się wolało, Choć dzwon z wieży głośno woła. Mówi matka: „To nie żarty! Ej uważaj ty na siebie; Gdy wciąż będziesz tak uparty, Przyjdzie dzwon i weźmie ciebie.“ Myśli dziecię: dzwon też przecie To nie człowiek i nie chodzi, Czy to słyszał … Przeczytaj wiersz
O Ty, który jesteś w niebie, Smutki i cierpienia koisz, Tych, co garną się do Ciebie, Dźwigasz i pociechą poisz, Ach, jam syt już tego boju! Na co rozkosz? na co znoje? O słodki spokoju! Wstąp, ach wstąp już w piersi moje!
Wejdź do nas, staruszku, w podwórzec zamkowy, Spoczynek potrzebny dla siwej twej głowy, Chwileczki nie żałuj nam czasu. Mateczka się modli, a ojciec na łowy Wyruszył ze służbą do lasu. Zaśpiewaj bajeczkę nam jednę i drugą, My bajki lubimy namiętnie, I bardzo śpiewaka czekamy już długo — A dzieci słuchają tak chętnie. Srożyły się … Przeczytaj wiersz
— Co słyszę tam, u zamku wart, Na moście co rozbrzmiewa? Niech na pokoje wejdzie bard, Przed nami niech zaśpiewa! — Powiedział król, pobieżał paź, Powrócił w mig, król rzecze zaś: — Dawajcie tu starego! — Pozdrawiam was, rycerze cni, Pozdrawiam, piękne panie! Na świetnem niebie trudno mi Przeliczyć gwiazd nazwanie! Wspaniały blask i pełnia … Przeczytaj wiersz
Widzieć, jak na mnie patrzysz, i w twe oczy patrzeć, Na ustach poczuć twoich ust pocałowanie – Która już tego szczęścia doznała – czyż dla niej Mogą być teraz inne radości bogatsze? Z dala od Ciebie, obca dla swoich – kołacze Jedno wciąż moich myśli pasmo nieprzerwane I zawsze ta godzina przyjdzie niespodzianie – ta … Przeczytaj wiersz
Woda się burzy, woda się wzdyma, A nad nią rybak schylony Spokojnie wędkę śledzi oczyma, W które ją niesie pęd strony. I gdy tak wzrokiem po fali wodzi, na dwoje woda się dzieli; Jak zorza piękna, z mokrej topieli Piękność dziewicza wychodzi. „Po co nad rybek pastwisz się zgonem, Pełen chytrości i zdrady (Czule doń … Przeczytaj wiersz
Kto jedzie tak późno wśród nocnej zamieci? To ojciec z dziecięciem jak gdyby wiatr leci. Chłopczynę na ręku piastując najczulej, Ogrzewa oddechem, do piersi go tuli. „Mój synu, dlaczego twarz kryjesz we dłonie?” „Czy widzisz, mój ojcze? Król olszyn w tej stronie, Król olszyn w koronie, z ogonem jak żmija!” „To tylko, mój synu, mgła … Przeczytaj wiersz