Poezja o umieraniu jest w literaturze jednym z najstarszych i najbardziej uniwersalnych tematów. Umieranie to nie tylko fizyczne odejście, ale również zjawisko filozoficzne, egzystencjalne i duchowe, które skłania do refleksji nad sensem życia, jego przemijaniem i nieuchronnością. Wiersze o umieraniu poruszają kwestie związane z cierpieniem, śmiercią, ale też z próbą pogodzenia się z losem, akceptacją tego, co nieuchronne, oraz poszukiwania sensu w końcu istnienia.
Wśród polskich poetów, którzy podejmowali ten temat, wyróżniają się zarówno twórcy romantyczni, jak i modernistyczni, a także przedstawiciele współczesnej poezji. Adam Mickiewicz w „Dziadach” ukazał śmierć jako część obrzędu, przejście z jednego świata do drugiego, gdzie cierpienie nie jest końcem, ale początkiem nowej drogi. Z kolei Juliusz Słowacki w swoich wierszach o śmierci, jak w „Kordianie”, często traktował ją jako tragiczny, ale i wyzwalający moment.
W XX wieku poeci tacy jak Czesław Miłosz czy Zbigniew Herbert, w utworach takich jak „Campo di Fiori” czy „Pan Cogito” podejmowali temat umierania w kontekście historii, zła i ludzkiej kondycji. Miłosz poszukiwał odpowiedzi na pytania o sens życia i śmierci w obliczu wojny i totalitaryzmu, a Herbert ukazywał śmierć jako element istnienia w świecie pełnym przemocy i niełaski.
Współczesna poezja również podejmuje temat umierania, często w kontekście lęku przed śmiercią, ale także w obliczu nieuchronnych zmian związanych z czasem, starzeniem się czy śmiercią bliskich. Taki motyw znajduje się u poetów takich jak Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Różewicz, czy Wisława Szymborska, którzy w swojej twórczości umiejscawiali śmierć w obrębie codziennego życia, traktując ją jako temat wspólny i nieunikniony dla każdego człowieka.
Najpierw rozplatała nerwy które zaczęły płynąć pod jej skórą luźno i miękko jak tasiemki Potem wyłączyła jego głos zapach akacji blask powietrza ciszę Patrzysz prosto w słońce powiedział Oślepniesz Milczała Zamknął jej powieki palcami jak się zamyka zepsutym lalkom albo umarłym
Z żalem i z płaczem, acz za twe nie stoi, Mój dobry Kosie, towarzysze twoi W ten grób twe ciało umarłe włożyli, Którzy weseli wczora z tobą byli. Śmierć za człowiekiem na wszelki czas chodzi; Niech zdrowie, niech nas młodość nie uwodzi, Bo ani wzwiemy, kiedy wsiadać każą A tam ani płacz, ani dary ważą.
Poddaję się. Nie wolno mi porzucić obrazu tej właśnie śmierci czego domaga się we mnie prawie wszystko. Jest cała masa spraw do uporządkowania, los duszy, i o co jej w ogóle szło kiedy istniała, i czy był pijany o 4 rano i to na niewłaściwym piętrze gdy walczył o powietrze, i darł swe nędzne ubranie … Przeczytaj wiersz
Nie ma żadnej różnicy między życiem a śmiercią. Stałem dzisiaj w słonecznej ciszy, nic się nie działo: tylko bezgłośne procesy zachodzące w przyrodzie, mrowienie się trway, powolne więdnięcie kwiatów, oddech wiatru Wtedy odczułem: nie ma żadnej granicy między życiem a śmiercią… Proszę was, przyjaciele: żadnego bicia w dzwony, żadnych lamentów i nie wsadzajcie mnie do … Przeczytaj wiersz
Pomyślałam: gdyby mnie zastrzelono nagle, nie zadałabym pytania o prawdę. Ale ona jest niepojęta. Albo gdyby bili i całowali jednocześnie – dziewczynę, siostrę, i pominęliby matkę, wtedy czułabym jak wytrwale pracuje we mnie kilkadziesiąt kobiet. I potem gdzieś przeczytałam: nie umierać. Żar był ten sam, ale nie było już wiary.
Wszyscy pójdziemy na jej pogrzeb bo jest pewne że umrze przed wszystkimi nami Cmentarz jest położony bardzo malowniczo i my ją ułożymy bardzo malowniczo Który to już z kolei cmentarz i ta brama z wystylizowanym napisem Więc przykryjemy ją szczelnie ziemią dla niepoznaki miejsce założymy darnią Powiemy sobie dobrze jest jak jest i odejdziemy do … Przeczytaj wiersz
Miłość to człowiek niedokończony Eluard Kończę się w twoich oczach Umiem być ciszą Kończę się w twoim śnie Ostatnie echo jest ciszą to miejsce gdzie kończy się twoje spojrzenie Sen mnie oślepia, rozjarzona iskra serca Kończę się w twoim sercuPrzez sen, przez ciebie donoszę siebie do twojej śmierci
Otóż: w jakiś tam sposób nie byłem ci wierny; istniał świat. A to rozprasza. Ja budziłem się i żyłem, dotykałem, jadłem, rozmawiałem, piłem wino i grałem w ludzkie gry, jeździłem koleją i pozowałem do zdjęć, rozproszyłem się, wybacz. Otóż: w jakiś tam sposób nie byłam ci wierna, byłam zajęta w innych miejscach, w innych ludziach, … Przeczytaj wiersz
Nie zna się na żartach, na gwiazdach, na mostach, na tkactwie, na górnictwie, na uprawie roli, na budowie okrętów i pieczeniu ciasta. W nasze rozmowy o planach na jutro wtrąca swoje ostatnie słowo nie na temat. Nie umie nawet tego, co bezpośrednio łączy się z jej fachem: ani grobu wykopać, ani trumny sklecić, ani sprzątnąć … Przeczytaj wiersz