Marcin Świetlicki to polski poeta, prozaik, dziennikarz i wokalista, urodzony 24 grudnia 1961 roku w Lublinie. Marcin Świetlicki jest synem Lucjana Świetlickiego, historyka i regionalisty z Piasków, oraz Anny z domu Łysakowskiej. Ma dorosłego syna. Mieszka w Krakowie.
W latach 1984–1986 Marcin Świetlicki odbywał zasadniczą służbę wojskową w Słupsku. Po jej zakończeniu pracował m.in. w krakowskim Pałacu Sztuki, był dozorcą kamienicy przy ul. Ziai oraz zajmował się korektami tekstów. Do 2004 roku był korektorem w redakcji „Tygodnika Powszechnego” w Krakowie. Przez pewien czas prowadził program telewizyjny „Pegaz” wraz z Grzegorzem Dyduchem. Wystąpił w głównej roli w dramacie Wojciecha Smarzowskiego „Małżowina” (1998) oraz gościnnie w filmie „Anioł w Krakowie” (2002). Był członkiem redakcji pisma „Gadający Pies” wydawanego w latach 2010–2015. Jako dziennikarz współpracował ze stacją radiową Roxy FM, gdzie wraz z Grzegorzem Dyduchem prowadził audycję „Ostatnia Niedziela”.
Świetlicki zadebiutował jako poeta w latach 80. XX wieku. Jego poezja często oscyluje wokół tematów takich jak samotność, alienacja, miłość oraz codzienne zmagania. Jest znany ze swojego charakterystycznego, mrocznego stylu, który łączy elementy egzystencjalizmu z ironicznym humorem. Jego twórczość często porównywana jest do poezji takich autorów jak Charles Bukowski i Allen Ginsberg. Świetlicki jest jedną z najbardziej znaczących postaci polskiej literatury współczesnej i alternatywnej sceny muzycznej.
Swoją karierę literacką rozpoczął w harcerskim czasopiśmie „Na przełaj”, a jego pierwszy tomik poezji „Zimne kraje” ukazał się w 1992 roku dzięki fundacji „brulionu”. Uznawany jest za czołowego przedstawiciela pokolenia brulionu.
Oprócz twórczości literackiej, Marcin Świetlicki jest założycielem i wokalistą zespołu Świetliki, którą założył w 1992 roku z członkami krakowskiego zespołu Trupa Wertera Utrata, w której pełnił rolę wokalisty. Grupa ta, będąca czołowym przedstawicielem polskiej alternatywy, łączy rock z poezją Świetlickiego – teksty często stanowią kontynuację tematów poruszanych w twórczości literackiej Świetlickiego. Zespół nagrał siedem albumów, a Świetlicki współpracował z wieloma muzykami alternatywnymi, takimi jak Robert Brylewski, Cezary Ostrowski i Mikołaj Trzaska.
Marcin Świetlicki otrzymał wiele nagród literackich, w tym Nagrodę im. Georga Trakla, Nagrodę Kościelskich, Grand Prix czasopisma „brulion”, Nagrodę im. ks. Jana Twardowskiego i Paszport „Polityki”, którego przyjęcia odmówił. Czterokrotnie nominowany do Nagrody Literackiej Nike: w 1999 za tom „Pieśni profana”, w 2002 za „Czynny do odwołania”, w 2007 za „Muzyka środka” i w 2014 za „Jeden”, kiedy odmówił uczestnictwa w konkursie.
W listopadzie 2006 otrzymał nagrodę Krakowska Książka Miesiąca za „Muzyka środka” oraz nominację do Nagrody Literackiej Gdynia 2007 za tę książkę. W 2009 roku zdobył Nagrodę Literacką Gdynia w kategorii proza za kryminał „Jedenaście”, a w 2014 w kategorii poezja za tom „Jeden”, za który również był nominowany do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius”. W 2012 otrzymał Wrocławską Nagrodę Poetycką „Silesius” za całokształt twórczości. Był też nominowany do tej nagrody w 2010 za tom „Niskie pobudki”.
7 listopada 2014 odsłonił swoją płytę w Alei Pisarzy w Oświęcimiu. W 2016 został nominowany do Nagrody Poetyckiej im. Wisławy Szymborskiej za tom „Delta Dietla”.
30 maja 2014 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w pracy twórczej i działalności artystycznej.
Książka „Ale o co ci chodzi?” zdobyła główną nagrodę w 60. Konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek – Najpiękniejsze Książki Roku 2019. W 2024 roku Świetlicki został laureatem Poznańskiej Nagrody Literackiej – Nagrody im. Adama Mickiewicza.
na piątej lekcji przyszła pani psycholog i ona powiedziała – moi drodzy ja was uratuję kochani przychodźcie do mnie z waszymi problemami pretensjami do świata podyktowała adres numer telefonu i jeszcze kilka przepisów na absolutne szczęście wszyscy sobie zapisali a jeden sobie nie zapisał
Listopad, niemal koniec świata, kilka minut przed zmierzchem. Schroniłem się w kawiarni, siadłem tyłem do światła. Wolne? Zajęte – odpowiadam, rzucam kurtkę na to drugie krzesło. Och, gotów jestem już wyjść z tego miasta, ręce wytrzeć o liście, cały ten kurz, tłuszcz miasta wytrzeć o liście, wyjdź ze mną, zobaczysz. Znudzimy się i pozabijamy po … Przeczytaj wiersz
Kochanek ma pięć lat i wie wszystko. Koszulkę ma pasiastą, zęby mu się krzywią złowieszczo. TO SKOŃCZONE – powiada kochanek. Chce się zabić. Albo ją. Lecz kończy w porzeczkach. Oczy ma porzeczkowe i podciąga spodnie jak dorosły mężczyzna. Oczy ma zawzięte. TO SIĘ JUŻ NIE POWTÓRZY – powiada kochanek. W dłoni ma te porzeczki i … Przeczytaj wiersz
Kiedy się zima wykruszy I znikną dzieciaki na sankach W jasne miasto wyruszą Chłopaki na damkach… i ze złem walczyć będą bronić sierot i dziewic a na ich czele pojedzie mały Bronek Bączkiewicz… imię moje jest Bączkiewicz Bronek kochankiem jestem sodomicznych komet a przeze mnie płynie sił kosmicznych strumień galaktyczne wiry ciemne i ponurych mgławic … Przeczytaj wiersz
Skończyło się dzieciństwo. Baczność! ? mówi Pani. Skończyło się! ? od teraz będziemy chadzali Czwórkami. Lub parami. Już się nie schowamy. Już będziemy zmuszeni głosować. I tańczyć Wszystkie przedziwne narodowe tańce. Będziemy jednym ogromnym różańcem. Skończyło się dzieciństwo. Baczność! ? mówi Pani. Wszyscy wejdziemy przez Europę do Supermarketu-katedry, tam Prezydent czeka Oraz czeka tam na … Przeczytaj wiersz
Od wielu dni grzeszyłem, dziś pora niezdarnych prób odkupienia, wykupywania duszy i ciała wprost z przepaści. Siadam przed lustrem, pianę kładę na twarz. Ręce drżą. Przytrzymałem ręką drżącą rękę i – nie drżyj – powiedziałem. Potem wykonałem wszystko odwrotnie. Przez żaluzje wszedł cień. Zdzieram maszynką starość i śmierć z twarzy, na chwile, na pół doby … Przeczytaj wiersz
Klucz od skrzynki na listy istnieje wyłącznie w przeszłości. W szczelinie biel widnieje, zima jest, lecz nie śnieg to, a oczko śmierci. Nie światło to, lecz galopujące Teraz.
Pod drzwiami, które obce są w zasadzie – dzwoni i puka, tam coś rusza się. A on cały puka. I dzwoni tak, że pani z drzwi obok niemal dzwoni po policję. A którą policję? Umarł, więc która z policji go teraz dotyczy? Puka i dzwoni, a umarł. Która policja? Która strona drzwi? Kto odpukuje?
Miała się bawić. Nabawiła się groźnej choroby. Więc wyjadła wszystkie czarne ciasteczka z pudełeczka. Na krawężniku. W wielkim słońcu. Wszystko rzucało cienie. Najadła się cienia. A miała się bawić. I miała wyjechać w słońce jeszcze większe. Miała się bawić. A jedynie jest zbawiona.
Długo pościł, a Bóg nie przyjął postu. Bez uzasadnień. Mógł, lecz nie przyjął. Po prostu. Pod powiekami biała gorączka. gdyby anioła spotkał – to z nim zwarłby się, ale ciebie napotkał.
Pytam: dlaczego niepalący wsiadają bez skrupułów do przedziałów dla palących? Czemu chcą dominować? Czemu są wiecznie urażeni? Mój mały przyjacielu, papierosie. Spędziłem z tobą więcej czasu niż z kimkolwiek. Niszczymy sie nawzajem, czule zobowiązani. Pytam: dlaczego niepalący nie doceniają naszej samotności, naszej niemądrej odwagi, naszego żaru, popiołu?
Kocham cię, kocham. Obsesyjna mantra, na którą Bóg uprzejmie reaguje, a i – a i ludziom świeckim podoba się całkiem. Kocham cię. Łatwiej dostaniesz kanapkę. Łatwiej się wymigujesz. Obsłużą cię łatwiej, jeżeli powiesz: kocham, kocham cię. Kocham cię. Nawet jeżeli zabijesz i staniesz nad zwłokami – i powiesz: kocham cię, to lżej jest, lżej ci. … Przeczytaj wiersz
Piekło, piekło, przestało. Grube skóry, groby gadające. A wschód słońca w południe następuje, kiedy samotnie zamówiwszy wódkę i drożdżówkę w „Zwisie”, w którym pracuje pani, co nas lubi, palimy sobie papierosa. Podstawowy zestaw, wywołujący wschód słońca oraz nową miłość do niewiadomoczego, na nic konkretnego nas nie stać i nie będzie nas stać, a za chwilę … Przeczytaj wiersz
Śmierć ma walkmana. Jest w ciemnym przedziale dla palących. A cały pociąg rozjaśniony, pełny spoconych, piwem się pocących. Śmierć ma kobiecą intuicję. Oczy utkwione w moich oczach niewidząco. Oczy spotykają się w szybie. Nikłe światła wszystkie za oknem. Małe miasta jak małe cmentarze. Duże miasto jak pożar. Tu trasa się kończy. Iść żyć. Udawać cząstkę … Przeczytaj wiersz
Do kogo mówię? Bo mówię – i przecież mówię po polsku – – – – – -. Zaraz słońce padnie za krawędź. Zaraz zimnym palcem jazda po gardle. Zaraz zimnym miastem jazda. Do Nikąd. W Nikąd zamieszkawszy nigdy nie będę w Indziej. I do kogo mówię? – po polsku, w marginesach światła. Anioł znienacka mówi: … Przeczytaj wiersz
Zwiesiłem głowę z parapetu. Ludzie w czerwonych albo czarnych swetrach. Niektórzy tak dalecy, że bezbarwni. Nogi są w górze, ważniejsze od głów. Centrum nieba stanowi kwadratowy trawnik. Naprawdę miło jest wrócić do domu. Ustalać nowe miejsca dla starych przedmiotów. Dowiedzieć się, że jest coś, czego zmienić się nie da. Wisieć i wiedzieć. Lekkie ciepło się … Przeczytaj wiersz
Na ścieżce odnajduję kolejne strony książki, parzyste, oprawione w cienki lód. Pora posiłku strażników ogrodu. Badam palcami ranę w drzewie – jest głęboka, wygląda jak głupi uśmiech.
Czyje to okno? Bo czyj dom wiem. We śnie wiem. Jeśli zbudzę się – to zapomnę. Jeśli skupię się – to odczytam z odległej tabliczki na furtce to nazwisko. Potwierdzenie. We śnie przypuszczam, że wiem. Ale czyje okno? Jedyne ujawnione żółtym mglistym światłem. We śnie odczuwam, że w tej chwili się tworzy tam wszechświat. Że … Przeczytaj wiersz
SHIT HAPPENS, tak się kończy napis na ścianie toalety męskiej. To jest najgorsze – chodzić w takim głodzie choć minimalnej poświaty – znajdować tylko tyle, ten napis w toalecie nocnej, tak to kotku wygląda i tak się to kończy.
Odłamki gliny na swetrze, butach, brwiach – jasne grudki, niejasne pochodzenie. Kiedyś to się wyjaśni. Wczoraj musiało się coś przydarzyć. Grudki gliny, pieniążek wypluty w porannym kaszlu.
Marcina Barana Nowa energia wstrząsa zabitymi. Znajdują sobie pracę, mieszkanie, kobietę. Ze ścian zdrapują farbę. Malują drzwi i okna. Wchodzą do łóżka i drżą. Ich kobiecie się zdaje, że oni są w niej, a oni drżą, po prostu. Pierwsze kopnięcie Oczywiście: sentymentalnych wynurzeń nie będzie. Za oknem Bestia, tramwaje jak czołgi. W twoim brzuchu pod … Przeczytaj wiersz