Edgar Allan Poe (ur. 19 stycznia 1809, zm. 7 października 1849) to wybitny amerykański literat. Sławę zdobył jako pisarz, poeta, redaktor i krytyk literacki. Rozpoznawalność zawdzięcza przede wszystkim poezji i opowiadaniom. W Stanach Zjednoczonych uważany jest za kluczową postać romantyzmu i gotyku. Poe zasłynął jako pionier krótkich opowiadań w kraju, uchodzi także za twórcę gatunku detektywistycznego oraz istotnego współtwórcę powstającego gatunku science fiction, dzięki czemu przypisuje mu się istotny wpływ na amerykańską literaturę.
Edgar Allan Poe przyszedł na świat w Bostonie jako drugie dziecko aktorów Davida i Elizabeth Poe. Rozpoczął naukę na Uniwersytecie Wirginii, jednak opuścił go po roku z powodu problemów finansowych. W 1827 roku, po wstąpieniu do armii Stanów Zjednoczonych opublikował pod pseudonimem „Bostończyk” swój pierwszy zbiór poezji – „Tamerlane and Other Poems”. Poe nie zdał egzaminu na kadeta w West Point, co przyczyniło się do decyzji o zostaniu poetą i pisarzem.
Po śmierci swego brata, Poe zdecydował się na bardziej zdecydowane kroki w kierunku budowania swojej kariery pisarskiej. Stał się jednym z pierwszych Amerykanów, którzy próbowali utrzymać się wyłącznie z pisania, co było utrudnione przez brak międzynarodowych praw autorskich. Wydawcy często zwlekali z płatnościami lub wręcz odmawiali wynagrodzenia, co zmuszało Poego do upokarzających próśb o wsparcie finansowe i pomoc. Jako pierwszy światowej sławy amerykański pisarz, całkowicie utrzymywał się z pisarstwa, co jednak wiązało się z trudnościami finansowymi przekładającymi się na burzliwą biografię.
3 października 1849 r. Poe został znaleziony półprzytomny w Baltimore, następnie został przewieziony do Washington Medical College, gdzie zmarł w 7 października 1849 roku. Jego lekarz prowadzący powiedział, że ostatnie słowa Poe brzmiały: „Panie, pomóż mojej biednej duszy”.
Urocza wyspo, co najsłodsze miano Od najczarowniejszego bierzesz kwiecia, Ach! iluż wspomnień jasnością różaną Twój widok poi, jakby z pozaświecia, Ilu chwil szczęścia zagasłego chwały, Ilu umarłych nadziei promieni, Ilu snów o dziewczęciu, co jaśniały. — Już niema ich — na twoich wzgórz zieleni. — Już niema — wszystko zmienia, wnika wszędzie Magiczne słowo… czarów … Przeczytaj wiersz
Mojemu przyjacielowi Ellison’owi sprzyjał niezmiennie, od kolebki do grobu, wiew pomyślności. Bynajmniej nie używam tu tego słowa w znaczeniu tylko potocznem. Owszem, posługuję się niem jako synonimem szczęśliwości. Zdawało się, że człowiek, o którym mówię, przyszedł na świat, by przed czasem ucieleśnić w sobie nauki Turgot’a, Price’a, Priestley’a i Condorcet’ a — by stać się … Przeczytaj wiersz
Melodia jest duszą interesu. Starodawne powiedzenie Jestem człowiekiem interesu. Jestem człowiekiem metodycznym. Metoda przede wszystkim. Nikim tak z całej duszy nie pogardzam jak narwanymi głupcami, którzy metodę głoszą, ale jej nie rozumieją; trzymają się ściśle jej litery, a sprzeniewierzają się jej duchowi. Kpy te czynią mnóstwo niedorzeczności w sposób — jak powiadają — prawidłowy. Otóż … Przeczytaj wiersz
Serce jego jest lutnią zawieszoną; Zaledwie go dotknąć, dźwięczy. Beranger Przez cały mroczny, głuchy i smętny dzień jesienny, pod ciężką posową obłoków, co wlokły się nisko po niebie, nie opuszczałem siodła przebiegając samotnie na koniu dziwnie zamarłą połać kraju i dopiero z nastaniem wieczornych zmierzchów ujrzałem przed sobą posępny Dom Usherów. Gdy po raz pierwszy … Przeczytaj wiersz
Śród zieleni, śród lewady, Przez aniołów dzierżon ród, Niegdyś dźwignął się z posady Promienisty, wzniosły gród. Kędy Myśli królowania, Tam ten twór! Większej chwały nie osłania Żaden Seraf tęczą piór. Wstęgą złocistą, świetną, sławną Zwiewały znaki z hełmów wież. (Ach, jak to dawno już – jak dawno! I gdzież są dzisiaj, gdzież?) Nosiły powiew jak … Przeczytaj wiersz
Pocałunek na skronie przyjm! Kiedy czas się rozstawać nam, ja to jedno wyznać ci mam: dni me były li tylko snem. Sądząc tak nie błądziłeś w tem… Że nadzieja odlata stąd w noc czy w dzień na prawdziwy ląd w przywidzenie (czy aby w nie?…), masz dlatego być pewnym mniej ostatniego odlotu jej? Co widzimy, … Przeczytaj wiersz
W zorzy porannej Blaskach i wieczornej Zawsze mój pacierz, Maryjo, słyszysz korny Czy złe mi chwile Wzejdą, czy łaskawsze – O Matko Boża, Ty ze mną bądź zawsze! Kiedy pogodnie Życie mi się toczy, Gdy żadna chmura Nieba mi nie mroczy… Ku tobie, jako Wiernej swej ostoi Duch pod przewodem Łaski płynie twojej – Teraz, … Przeczytaj wiersz
W gorącą północ lśni czerwcową Mistyczny księżyc nad mą głową. Usypiających mgieł wilgocie Świat w widziadlanym kąpią zlocie. Co destylując się kroplami Spływa nad cichych gór szczytami, Ślizga się sennie falą siną Nad tą powszechną łez doliną. Bluszcz wokół grobu się obwija, Śród fal kołysze się lilija, Mgła otuliwszy senne ciemię, Ruina w ukojeniu drzemie. … Przeczytaj wiersz
O! Byłaś ty mi wszystkim miła Za czem się duch mój rwie z tęsknicą Zieloną wyspą w morzu, M i ł a! Źródłem, fontanną i świątnicą Osnutą drzew owocnych cieniem. Zdobną w ofiarnych kwiatów zwoje, A wszystkie kwiaty były moje. Ach! sen zbyt piękny, by trwał długo, Zgasłaś mi gwiazdo bezpowrotnie; Już przyszłość wartką mknącą … Przeczytaj wiersz
Szczęśliwych chwil, szczęśliwych dni Zaznało serce me rozdarte… Sny o potędze, dumne sny Minęły z wiatrem. Sny o potędze? Śniłem tak… Jak zórz zniknęły złote pasma. Młodości wizje gasną wszak… Niech sobie gasną. A duma? Cóż po tobie, cóż? Twoją trucizną i katuszą Ktoś inny truje się z mych kruż… O, zamilcz, duszo! Te szczęsne … Przeczytaj wiersz
W najzieleńszej z naszych dolin, Od aniołów zamieszkały, Promienisty i pogodny – Niegdyś zamek stał wspaniały. Tam- w krainie władcy Myśli Stał świetlany zamek ów: Żaden seraf nie nakreśli Skrzydłem cudnych takich snów. Kołysał się tam na dachu Szereg złotych flag bogaty: Ach – to wszystko było dawno, Przed dawnymi bardzo laty. Z wietrzykami, co … Przeczytaj wiersz
Od lat najmłodszych, lat dziecinnych, Żyć ani patrzeć tak jak inni Nie mogłem; ze wspólnego zdroju Nie płynie też namiętność moja. Ani się zrodził w owej strudze Mój smutek, ni radosny zbudził Ton, który inne serca dotknie – Co miłowałem, kochałem samotnie. Tak więc – w dzieciństwie już, u świtu Burzliwych dni, co przyszły potem … Przeczytaj wiersz
Idąc w ciemny szlak nieznany, Od złych duchów opętany, Z krain, kędy bóstwo Noc Samowładną dzierży moc I w gwieździstej lśniąc koronie Na swym czarnym siedzi tronie, Świerzom wrócił w nasze światy… Spoza Thule lodowatej – Z sfer, co we mgłach się promienią, Poza C z a s e m i P r z e … Przeczytaj wiersz
Lato było w pełni, Noc w pełni. Plejadą Gwiazdy przez poświatę Migotały blado, Gdy księżyc lśniąc zimno Wśród planet-wasali Smugę blasku z niebios Kładł na morskiej fali. W uśmiechu na licach Zimnych księżyca -Zbyt zimnych! patrzyłem chwilę. Skrył go pomału Obłok jak całun. Ku tobie oczy zwróciłem, Gwiazdo wieczorna W chwale dalekiej Mojemu sercu tak … Przeczytaj wiersz
O wiedzo, prawa córko dni dawno minionych, Która bystrym spojrzeniem zmieniasz wszelką istność! Czemu w serce poety zatapiasz swe szpony Jak sęp, którego skrzydłem twarda rzeczywistość? Jakże cię mam pokochać, jak twą mądrość cenić, Skoro w jego wędrówkach jesteś mu wędzidłem I bronisz skarbów nieba, co w blaskach się mieni, Choć już uniósł się w … Przeczytaj wiersz
Oto godowa noc Śród lat, co w smętnych zgasły snach! Skrzydlatych, jasnych duchów moc, W zasłonach i we łzach, Patrzy na dramat, który gra Nadzieja, to znów strach, A gędźbą sfer rozbrzmiewa donośną Wszystek teatru gmach. Aktorzy – z kształtów ni to Bóg, Jak pszczelny szemrzą ul, Błędnie szukając dróg. Te kukły swych się jęły … Przeczytaj wiersz
Rycerz na schwał Na koniu w cwał W dzień jasny i w noc bladą — Śpiewając rad, Wędrował w świat I szukał Eldorado. Przeminął wiek — Osiwiał człek, Duch troską drżał mu bladą — Bo nigdzie mu Nie błysł kraj snu Rojone Eldorado. A gdy już był — Bez sił, bez sił, Napotkał — marę bladą. O, cieniu, mów, … Przeczytaj wiersz
Są takie bezcielesne rzeczy, są zjawiska, Co mają byt podwójny, jak bliźnięca owa Moc, co naraz z materii i ze światła tryska I naraz tworzy bryłę — i cień w sobie chowa. Tak dwulice Milczenie: naraz brzeg i morze, Ciało i duch; pustynne kocha rumowiska, Świeżą porosłe trawą; są w niem jakieś zorze — Jakieś … Przeczytaj wiersz
Raz w północnej, głuchej dobie, gdym znużony siedział sobie Nad księgami dawnej wiedzy, którą wieków pokrył kurz – Gdym się drzemiąc chylił na nie, usłyszałem niespodzianie Lekkie, ciche kołatanie, jakby u drzwi moich tuż. „To gość jakiś – wyszeptałem. – Puka snadź przy drzwiach mych tuż. Nic innego chyba już”. Ach – pamiętam, jakby wczoraj … Przeczytaj wiersz
Patrz gala w Nocy lśni salonach — Od dawnych, smutnych lat Strojnych aniołów chór w zasłonach, Ze łzami w oczach siadł — Niby w teatrze siadł — i patrzy Na dramat łez i krwi. Orkiestra zaś w ton najbogatszy, Melodią sfer im brzmi. Aktorzy — Boga obraz sam — Coś krążą, coś biegają — Coś … Przeczytaj wiersz
W niebiosach przeczuwana dla mnie to zagadka — Kiedy anioły szepczą ze sobą do ucha, Nie znajdą wśród wyrazów najsłodszych dla ducha — Gorętszego — świętszego nad ten wyraz: matka! Więc zdawna już cię zowię tem imieniem drogiem Ciebie — coś mi jest więcej niż matka rodzona — I jedna dziś napełniasz treść mojego łona, Odkąd nasza Wirginia … Przeczytaj wiersz