Józef Baran, urodzony 17 stycznia 1947 roku w Borzęcinie, to polski poeta, dziennikarz i tłumacz, wyróżniony m.in. Nagrodą Fundacji im. Kościelskich. Jego stryjem był pisarz Jan Baranowicz. Ukończył technikum górnicze w Wałbrzychu, a w 1975 roku obronił dyplom z filologii polskiej na Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie. Debiut literacki miał w 1969 roku na łamach tygodnika „Życie Literackie”, a jego twórczość została zauważona przez Artura Sandauera. Był członkiem grupy poetyckiej „Tylicz”. Od 1975 roku związany również z dziennikarstwem, pełnił m.in. funkcję redaktora naczelnego tygodnika „Wieści” oraz pracował w „Dzienniku Polskim”.
Jego poezja stała się inspiracją dla takich artystów jak „Stare Dobre Małżeństwo”, Elżbieta Adamiak, grupa Pod Budą, Beata Paluch, Beata Rybotycka, Jakub Pawlak, Julia Zarycka, Hanna Banaszak, Krzysztof Myszkowski, Andrzej Słabiak, Andrzej Zarycki, Mirosław Kalisiewicz i Marek Burski. W 1989 roku jego wiersze zostały włączone do programów szkolnych i w kolejnych latach pojawiały się na maturach z języka polskiego (m.in. „Apokalipsa domowa”, „Tańcowały dwa Polaki” oraz „Mam 25 lat”). Od tego czasu jego utwory są regularnie publikowane w licznych antologiach zarówno w Polsce, jak i za granicą.
teraz głupota utysiąckrotnia się z prędkością światła pędzi coraz szybszymi autami przez kolorowe autostrady ekranów biegle włada wszystkimi językami rozsiewa się na czołówkach doniesień prasowych zapuściła korzenie nawet na najwyższej górze mądrości w odróżnieniu od mądrości w lot pojmowalna w odróżnieniu od mądrości na ustach i oczach świata z twarzą roześmianą od ucha do ucha … Przeczytaj wiersz
Nie czerń lecz szarość wszędzie Ta nić szara się przędzie Ona za mną, przede mną i przy mnie Ona rankiem w mej głowie W dłoni i w pierwszym słowie Niczym gołąb pocztowy powraca Szarą nicią przeszyty I do świata przyszyty Tak jak guzik do szarego płaszcza Z szarej włóczki me myśli Zgrzebne dni i tygodnie … Przeczytaj wiersz
to nie ściany to koty mają uszy czworonożni agenci Pana Boga zesłani na ziemię aby szpiegować Adama przymilnym ocieraniem grzbietów wkradają się w łaski naszych chałup nic nie mówią podsłuchują najskrytsze szepty nie ujdą kociej uwadze wszędzie ich pełno na kolanach za uchem pod nogami gdy je wyrzucamy podsłuchują za drzwiami sieni w nocy koty … Przeczytaj wiersz
patrzą lecz mało widzą słuchają nie słyszą mówią lecz nic nam to nie mówi już prawie są ciszą istnieją nieistotnie coraz bledsze kopie zaginionego w lustrze Autentyku ich rozkład do którego stosują się skrupulatnie jest co do minuty nieaktualny od czasu do czasu bawią się z czasem w chowanego szukając rano i wieczorem nieistniejącego odbicia … Przeczytaj wiersz
po dziadku pozostały tylko kłęby dymu fajczanego mleczne obłoki płynące niebem i na wpół zburzona chałupa na progu której cieplaszę się z kurami w słońcu mam 10 lat leżę w świńskim korycie czytając Małych włóczęgów a właściwie żegluję szkunerem po nieboskłonie moje marzenia są wielkie jestem więc najbogatszym człowiekiem na świecie jakie to wszystko było … Przeczytaj wiersz
Gdzie okiem sięgnąć czas i czas jesteśmy czasu milionerami śmierć nie oceniła jeszcze skrzydłem tła fotografii rozrzucamy czas pełnymi garściami w kieszeni brzęczy kluczy pęk do stu nieznanych bram życie świeci nam prosto w twarz baśnią z tysiąca i jednej nocy jest jeszcze świat i wszystko dosłownie wszystko może się zdarzyć
jak szybko tracimy barwne upierzenie dusz jak łatwo nad Wisłą marzenia kwaśnieją gorzknieją kisną spijamy potem ten sfermentowany napój narodowy który idzie prosto do głowy żeby skakać sobie do oczu obskubywać się z pawich piór jak szybko jak łatwo jednako wiejemy w narzekaniach
jeden wynalazł koło drugi zbudował wodolot trzeci zrobił trzy pierwsze kroki na Marsie a ja odkryłem Ciebie na tej dziwnej planecie Ziemi i odtąd co świt budzi mnie radosna jak szczygiełek myśl że ty naprawdę istniejesz…
nawołują mnie mroczne moczary i strzeliste wysokie błękity nawołuje zieleń pól i topól rośne leśne konwaliowe świty wabią zawsząd zawrotne wonie ziół świergoty ptasie polne dróżki i kukułki kuszące kukaniem i czeremchy i żółte dzbanuszki nawołuje do życia życie co pulsuje w pędach wiąże pąki i musuje aż do szaleństwa w sokach brzozy i w … Przeczytaj wiersz
wiatr się wiesza na gałęziach głową w dół i na dworze hula chyba diabłów stu światła chwieją się uliczne roześmiane diabolicznie w ową noc rozkołysaną swingiem noc porzucone na ulicy cienie mrą sny bezpańskie sny bezdomne w szybach lśnią i tak strasznie jest dreszczowo grzechem pachnie każde słowo które szepcze mu do ucha w ową … Przeczytaj wiersz
o trzeciej nad ranem słyszę gwiezdne szczekanie lutowych psów i myślę jak dziwne i niepodobne do siebie były moje życia jakbym odradzał się w kolejnych wcieleniach i obumierał bez echa to wszystko trwało miliony lat lub było jak klaśnięcie bicza zabarwiałem się odmiennymi muzykami istnienia i żyłem na tak różnych planetach że jak tu się … Przeczytaj wiersz
Bóg tak samotny o trzeciej nad ranem że wygrywa na skrzypcach tęsknotę w ścianach zarosłych pająkami budzą się ze snu kochankowie tają oddech nadsłuchują skrzypiec i bezgłośnie rośnie w nich osobność (w starych lustrach odbija się ciemność w niej pająki białą śmierć przędą) tają oddech wzmaga się nokturn opadają nocy puste ręce gdy Bóg choruje … Przeczytaj wiersz
Ojcze mój któryś jest w ziemi święć się imię twoje na polach i łąkach gdzie pogwizdujesz z wiatrem żołnierską piosenkę rozmachując się kosą po lasu widnokres a twą anonimową sławę niosą po niebie skowronki Pełno cię wszędzie w ogrodzie zagrodzie na furze siana i na polnej drodze w obłokach twoje twarze odcisnęły pieczęć gdzie tylko … Przeczytaj wiersz
1 budzą się w środku nocy odcięci od pępowiny ojczyzny z zakneblowanymi ustami nie czując ziemi pod stopami jeszcze przez chwilę majaczą w nich zatopione titaniki dzieciństwa 2 jest już po transplantacji języka transplantacja mózgu trwa tylko przeszczep serca wciąż się nie udaje i choć stare za duże pewnie przyjdzie z nim umrzeć 3 z … Przeczytaj wiersz
ocalałem choć tylu silniejszych zabiła ta potworna wrażliwość z latami wyrosła mi gruba skóra wypuściłem chitynowe pazury przetrwałem biedę borzęcką grypę azjatycką parę nerwic wylizałem się z niejednej rany o włos uniknąłem raka wypadku ulicznego zapicia się na amen ocalałem i doniosłem siebie do hotelowego lustra w tym słabo odpornym naczyniu światłoczułym które wypełnia się … Przeczytaj wiersz
wszystko na chwilę nic na trwałe o życie moje życie całe rozproszone na milion ślepych puchów topolowych gnanych o poranku czerwcowym przemijaniem czas niczym piaski ruchome pochłonął wczoraj ciało ojca gdzie jest ta miłość (większa niż śmierć) której mógłbym się wszystkimi siłami uczepić by na nowo w całość się zesklepić Jawor, 14 czerwca 1996
bezszelestnie otwarły się okiennice snu i ze wszystkich stron powiało tęsknotą na parapecie usiadł biały kruk bezsenności czy to ty myślisz o mnie przez sen w środku nocy
o ogniu wzmagający pragnienie wodo je gasząca o ziemio przychylna mi pod słońcem powietrze służące tak wiernie i niedostrzegalnie za każdym oddechem o niebo drogo czysta radości istnienia domie obłoku chwilo która mijasz czy nie należy wam się uśmiech dziękczynienia za to że trwacie przy mnie prawie bez wytchnienia i wciąż się jeszcze zjawiacie jak … Przeczytaj wiersz
ojciec chce wstawać do pola już wiosnę czuje przez ściany jest trzecia on wszystkich budzi na wpół sparaliżowany gniadego chce zaprzęgać siać orać jechać do siana po rośnym koniczu brodzić daj spokój mówi mu mama dopiero przewróciłam cię na bok zapomniałeś że nie możesz chodzić lecz przez ojca woła wielkim głosem coś co chce ciemności … Przeczytaj wiersz
słońce jak umie najgoręcej wychwala Najwyższego nad polaną w puchach obłoków wylegują się kobiety rubensa stanęła wieczność w zegarku i przestała na wskazówkę utykać tylko pszczoły pracują w lipach na spitych upałem gospodarzy wyprzęgnięci z butów drogi i miasta po pas zanurzeni w Wolności zrywamy do dzbana bławatki nieba gdy pytamy – która godzina? ptaka … Przeczytaj wiersz
to równoczesny błysk spojrzeń na ziemię i Ziemię z perspektywy księżyca i przez najczulszy mikroskop stara sztuczka wykradziona bogom hartowania rozżarzonych chwil w lodowcu Wieczności: chwilowe granie na nosie przemijaniu