Adam Asnyk (11 września 1838 – 2 sierpnia 1897) był polskim poetą, dramaturgiem, prozaikiem, publicystą i działaczem społecznym. Urodził się w Kaliszu w rodzinie z tradycjami patriotycznymi i artystycznymi. Jego ojciec był podporucznikiem armii Królestwa Kongresowego, a po powrocie z zesłania zajął się handlem i biznesem, a matka pochodziła z rodziny inteligenckiej. Asnyk uczył się w gimnazjum w Kaliszu, a następnie w Warszawie, gdzie zaczął interesować się literaturą. Studiował na uniwersytecie w Lipsku, a następnie w Heidelbergu, gdzie poznał m.in. Augusta Schlegla, profesora literatury niemieckiej, który wywarł duży wpływ na jego twórczość.
W 1862 roku Asnyk powrócił do Polski, która była wówczas pod zaborami, i osiedlił się w Krakowie, gdzie związał się ze środowiskiem literackim i artystycznym. W 1863 roku wziął udział w powstaniu styczniowym, a po jego upadku musiał uciekać przed władzami rosyjskimi.
W roku 1875, Asnyk wziął ślub z Zofią z Kaczorowskich, z którą miał syna o imieniu Włodzimierz. W tym okresie rozpoczął swoją karierę dziennikarską. Redagował krakowski dziennik Reforma. W 1884 roku został wybrany do Rady Miasta Krakowa. Pięć lat później zdobył mandat do Sejmu Galicji i Lodomerii. Stał się jednym z czołowych intelektualistów w Polsce w okresie zaborów. Dzięki jego inicjatywie powstało m.in. Towarzystwo Szkół Ludowych, a także przyczynił się do sprowadzenia prochów Adama Mickiewicza do Polski. Był także jednym z pierwszych członków Towarzystwa Tatrzańskiego.
Zmarł 2 sierpnia 1897 roku w Krakowie mając 59 lat i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim na krakowskiej Skałce, miejscu spoczynku wielu wybitnych Polaków, zwłaszcza tych, którzy mieszkały w Krakowie.
Niektóre z jego utworów, takie jak „Ulewa” czy Daremne żale, są uważane za doskonałe przykłady stosowania metrum jambicznego w polskiej literaturze. Wykorzystywał również wyszukane formy wiersza, takie jak strofa królewska. Wiersz „Wśród przełomu” prawdopodobnie był pierwszym przypadkiem użycia strofy królewskiej w oryginalnej polskiej poezji. Jego technika wersyfikacyjna była często analizowana przez znanych polskich badaczy, w tym Marię Dłuską i Lucyllę Pszczołowską.
Jego twórczość łączyła romantyczny kult piękna i wolności z pozytywistycznym podkreśleniem wartości pracy i postępu. W swojej poezji Asnyk poruszał tematykę społeczną i patriotyczną, angażując się jednocześnie w działalność publiczną. Był jednym z najwybitniejszych polskich poetów drugiej połowy XIX wieku i pozostawił po sobie wiele znanych i cenionych utworów.
Wiersze o miłości Adama Asnyka
Gdy jeszcze gościł na ziemi Złe mu w gościnie tej było – Miał serca, serca za wiele, I to go właśnie zgubiło. Był jak ta harfa eolska, Co drży za każdym powiewem, Miotany na wszystkie strony Miłością, bólem i gniewem. Greckiego piękna kochanek, Czciciel potęgi i czynu, Marzył o duchach niezłomnych I szukał … Przeczytaj wiersz
Bywało dawniej, przed laty, Sypałem wiersze i kwiaty Wszystkim dziewczątkom, Bom myślał, o piękne panie, Że kwiat lub słowo zostanie Dla was pamiątką. Wierzyłem — zwyczajnie — młody Że jeszcze nie wyszło z mody Myśleć i czuć, Że trocha serca kobiecie Świetnej kariery na świecie Nie może psuć. Aniołków brałem na serio I z śmieszną … Przeczytaj wiersz
Z pokorą nasze pochylamy głowy Przed twoim sądem, o publiko gniewna! Bo chociaż wyrok bezwzględnie surowy, Jednak jest słusznym w gruncie, to rzecz pewna; I przyznać musim, że nasz chór harfowy I nasza nuta szpitalno-cerkiewna Z całym przyborem schorzałej fantazji Jest dziś najgorszym rodzajem inwazji. Po zgasłych wieszczach w ręce słabe, drżące, Wzięliśmy lutnie, w … Przeczytaj wiersz
Dziwny sen miałem z wieczora, Trwał jakby przez wieczność całą – Tyś była falą jeziora, Ja byłem nadbrzeżną skałą. Nie żałowałem tej zmiany, Żem skałą, a nie człowiekiem; Marzyłem, żem jest kochany… A wiek przemijał za wiekiem – Nie żałowałem, że głuchy Głaz nic powiedzieć nie może… Mówiły ze sobą duchy, Jam niebo widział w … Przeczytaj wiersz
Ty czekaj mnie, dzieweczko cudna, Pod tą wysmukłą topolą! Przysięgam ci – choć to rzecz trudna, Że wrócę – gdy mi pozwolą. Ty czekaj mnie i kochaj wciąż! Będzie to wielką zasługą – A jak się znajdzie dla ciebie mąż… Nie każ mu wzdychać zbyt długo! Lecz bierz z nim ślub i kochaj znowu, Dopóki … Przeczytaj wiersz
Ach ta róża! ach ta róża! Co się w twoje okno wdziera, Na pokusy mnie wystawia, Sen i spokój mi odbiera… Wciąż z zazdrością myślę o niej, Choć jej nie śmiem dotknąć ręką, Bo mnie gniewa, że bezkarnie Patrzy nocą w twe okienko. Rad bym nieraz rzucić wzrokiem, Błądząc w wieczór po ogrodzie, … Przeczytaj wiersz
Tam, pod niebem południa palącem, Szło ich dwoje po mirtów alei, Słów namiętnych rzucając tysiącem; Lecz nie było tam słowa nadziei. Pożegnanie ostatnie na wieki… To trwa długo… I wstał księżyc blady, A westchnienia powtarzał daleki Szum płaczącej kaskady. Obcy młodzian opuszczał dziewczynę, Co jak powój w jego serce wrosła, I porzucał słoneczną krainę, Lecąc … Przeczytaj wiersz
Później, ach, wiele kwiatów egzotycznych Widziałem pełnych piękności i woni. Dużo heroin znałem poetycznych, Niosących uśmiech, łzy i serce w dłoni… A przecież żaden z tych kwiatów rozlicznych, Wspomnieniem szczęścia mnie teraz nie goni I z tych postaci wzniosłych, eterycznych, Od melancholii żadna mnie nie broni! Bom się nie spotkał już z tym upojeniem, Co … Przeczytaj wiersz
Wiecznie śpiewacie na tę samą nutę! Śpiewacie rozpacz dziką i bezbrzeżną, Serca przedwczesną goryczą zatrute I melancholie mglistą a lubieżną, Senne miłoście szpilkami przekłute, Rany zadane jedną rączką śnieżną, I omijacie skrzętnie każdą radość – Strojąc się w duchów księżycową bladość. Po tysiąc razy te same westchnienia Ślecie do oczu niebieskich lub czarnych, Do … Przeczytaj wiersz
Nie mogłem tłumić dłużej Najsłodszych serca snów, Na listku białej róży Skreśliłem kilka słów. Słowa, co w piersiach drżały Nie wymówione w głos, Na listku róży białej Rzuciłem tak na los! Nadzieję, którąm pieścił, I smutek, co mnie truł, I wszystkom to umieścił, Com marzył i com czuł. Tę cichą serca spowiedź Miałem jej posłać … Przeczytaj wiersz
Ból zasnął we mnie już z cicha, Jak dziecię krzykiem zmęczone; Łzy na dno duszy kielicha Spływają niepostrzeżone. Wszystkie żywota gorycze Zamknąłem w sercu jak w grobie; Niech drzemią w nim tajemnicze. Nie mówiąc światu o sobie. Lecz jeszcze męczarnia cudza Łzę wydobywa spod powiek, Do gorzkiej myśli pobudza Przybity rozpaczą człowiek. Jęk, który w … Przeczytaj wiersz
Niechaj pracownik nie żali się cichy, Gdy ziarno myśli wciąż rzucając świeże, W oklaskach tłumu i błyskotkach pychy za trud swój głośnej zapłaty nie bierze. Rozgłos i sława przemija tak marnie Jak tuman pyłu, którym wicher kręci… Choć nagle cały widnokrąg ogarnie, Znikając z oczu, znika i z pamięci. Opada fala uwielbieniem wrząca I tych, … Przeczytaj wiersz
Na chmurnym szczycie góry Kamienne jest oblicze; Świątyni kryją mury To bóstwo tajemnicze. Składają mu ofiary Zastępy wiernych sług – Przez dym kadzideł szary Poczerniał stary bóg. Twarz jego skryta w cieniu, Przyćmiona wieków pleśnią – I stoi tak w milczeniu, Wielbiony ludu pieśnią… Aż nagle… tłum zdziczały Pożogę wpada nieść, Chce burzyć ołtarz chwały, … Przeczytaj wiersz
Błąka się wicher w polu, Nie wie, w którą wiać stronę; Błąka się w dzikim bolu Moje serce zmęczone. Śnieg leży w gęstym borze, I pokrywa krwi ślady: Tam moje ślubne łoże, Tam kochanek mój blady! Tak długo na mnie czeka! Próżno pytam o drogę: Droga ciemna, daleka, Dotąd trafić nie mogę! Noc czarna świat … Przeczytaj wiersz
Wiecznie ta sama płynie zjawisk fala I wciąż obrazy odnawia te same – Wiecznie jutrzenka swe ognie zapala, Z mgieł purpurowych tworząc słońcu bramę. Wiecznie te same czary wiosna niesie: Blaski i wonie, kwiaty i zieloność, Te same chóry śpiewnych ptasząt w lesie, Tę samą tęsknych pragnień nieskończoność. Tą samą serca poją się rozkoszą I … Przeczytaj wiersz
Nie znali nigdy, co to jest dostatek, Lecz znali tylko, co trud i potrzeba; Nieraz im brakło mleka w piersiach matek, Nieraz im brakło na zagonach chleba. Nie znali nigdy tej pomyślnej doli, W której bez troski o jutrzejszą strawę, Duch ludzki z mroku budząc się powoli, Na światło oczy otwiera ciekawe, Gdyż od kolebki … Przeczytaj wiersz
Tak żywe niegdyś błękity Cieniami zaszły szaremi, Jakiś duch mgłami spowity Zimną dłoń kładzie na ziemi. Przez mgieł przejrzyste zasłony Przegląda postać widziadła, Wzrok jakby mgłami zaćmiony, Twarz chłodna, smutna, wybladła. Na czole wieniec sczerniały Kropelki sączy wilgotne… Po kwiatach, co się rozwiały, Zostały ciernie samotne. Tak płynie z schyloną twarzą, Roznosząc ciszę złowrogą, A … Przeczytaj wiersz
Jesteś wielkim człowiekiem – bądź nim, gdzie należy, Lecz do śmiertelnych przychodź w zwyczajnej odzieży, Bierz za przykład Jowisza, co choć gromowładny, W dom śmiertelnych przychodził grzeczny i układny, Nie chcąc zbyt żywym blaskiem olimpijskiej chwały Razić biednej ludzkości wzrok niedoskonały. Wiec i ty, kiedy schodzisz w towarzystwo ludzi, Nie bierz ze sobą gromu, który … Przeczytaj wiersz
O matko ziemio, dobra karmicielko! Żywisz nas hojnie przy swej piersi mlecznej Niebieskiej rosy ożywczą kropelką I promieniami jasności słonecznej, Które przerabiasz na chleb, co się mnoży Codziennym cudem wiecznej myśli bożej. O matko ziemio! ty nam dając ciało, Zbudzoną duszę karmisz na swym łonie – Dajesz jej poznać świata piękność całą, Oprowadzając przez błękitne … Przeczytaj wiersz
Nie szczędź mi rajskich rozkoszy! Różanych ustek nie żałuj! Zanim się dzika myśl spłoszy, Niebieska! ty swoim wzrokiem Zalej mnie blasków potokiem, Bez końca pieść mnie i całuj! Odpędzę widziadła wstrętne, Ze śmiercią hardo się zmierzę, Gdy w pocałunki namiętne Roztopię duchową dzielność, W rozkoszy tych nieśmiertelność, W tę jedną, ach, tylko wierzę! Przed twym … Przeczytaj wiersz
Już jasny księżyc na wodospadzie Haftuje srebrem strumienia bieg, I fala, co się do snu nie kładzie, Lekko potrąca o skalny bieg! Już ciemne lasy drzemią w oddali, Szemrząc modlitwy wieczornej chór; Dalekie echa głuchną na fali I we mgłach toną podnóża gór. Łódkę do drogi strumień kołysze I pianą rosi nadbrzeżne mchy – Płyńmy … Przeczytaj wiersz