Adam Asnyk (11 września 1838 – 2 sierpnia 1897) był polskim poetą, dramaturgiem, prozaikiem, publicystą i działaczem społecznym. Urodził się w Kaliszu w rodzinie z tradycjami patriotycznymi i artystycznymi. Jego ojciec był podporucznikiem armii Królestwa Kongresowego, a po powrocie z zesłania zajął się handlem i biznesem, a matka pochodziła z rodziny inteligenckiej. Asnyk uczył się w gimnazjum w Kaliszu, a następnie w Warszawie, gdzie zaczął interesować się literaturą. Studiował na uniwersytecie w Lipsku, a następnie w Heidelbergu, gdzie poznał m.in. Augusta Schlegla, profesora literatury niemieckiej, który wywarł duży wpływ na jego twórczość.
W 1862 roku Asnyk powrócił do Polski, która była wówczas pod zaborami, i osiedlił się w Krakowie, gdzie związał się ze środowiskiem literackim i artystycznym. W 1863 roku wziął udział w powstaniu styczniowym, a po jego upadku musiał uciekać przed władzami rosyjskimi.
W roku 1875, Asnyk wziął ślub z Zofią z Kaczorowskich, z którą miał syna o imieniu Włodzimierz. W tym okresie rozpoczął swoją karierę dziennikarską. Redagował krakowski dziennik Reforma. W 1884 roku został wybrany do Rady Miasta Krakowa. Pięć lat później zdobył mandat do Sejmu Galicji i Lodomerii. Stał się jednym z czołowych intelektualistów w Polsce w okresie zaborów. Dzięki jego inicjatywie powstało m.in. Towarzystwo Szkół Ludowych, a także przyczynił się do sprowadzenia prochów Adama Mickiewicza do Polski. Był także jednym z pierwszych członków Towarzystwa Tatrzańskiego.
Zmarł 2 sierpnia 1897 roku w Krakowie mając 59 lat i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim na krakowskiej Skałce, miejscu spoczynku wielu wybitnych Polaków, zwłaszcza tych, którzy mieszkały w Krakowie.
Niektóre z jego utworów, takie jak „Ulewa” czy Daremne żale, są uważane za doskonałe przykłady stosowania metrum jambicznego w polskiej literaturze. Wykorzystywał również wyszukane formy wiersza, takie jak strofa królewska. Wiersz „Wśród przełomu” prawdopodobnie był pierwszym przypadkiem użycia strofy królewskiej w oryginalnej polskiej poezji. Jego technika wersyfikacyjna była często analizowana przez znanych polskich badaczy, w tym Marię Dłuską i Lucyllę Pszczołowską.
Jego twórczość łączyła romantyczny kult piękna i wolności z pozytywistycznym podkreśleniem wartości pracy i postępu. W swojej poezji Asnyk poruszał tematykę społeczną i patriotyczną, angażując się jednocześnie w działalność publiczną. Był jednym z najwybitniejszych polskich poetów drugiej połowy XIX wieku i pozostawił po sobie wiele znanych i cenionych utworów.
Nie szczędź mi rajskich rozkoszy! Różanych ustek nie żałuj! Zanim się dzika myśl spłoszy, Niebieska! ty swoim wzrokiem Zalej mnie blasków potokiem, Bez końca pieść mnie i całuj! Odpędzę widziadła wstrętne, Ze śmiercią hardo się zmierzę, Gdy w pocałunki namiętne Roztopię duchową dzielność, W rozkoszy tych nieśmiertelność, W tę jedną, ach, tylko wierzę! Przed twym … Przeczytaj wiersz
Już jasny księżyc na wodospadzie Haftuje srebrem strumienia bieg, I fala, co się do snu nie kładzie, Lekko potrąca o skalny bieg! Już ciemne lasy drzemią w oddali, Szemrząc modlitwy wieczornej chór; Dalekie echa głuchną na fali I we mgłach toną podnóża gór. Łódkę do drogi strumień kołysze I pianą rosi nadbrzeżne mchy – Płyńmy … Przeczytaj wiersz
Ponad ziemskim lecąc globem, W brylantowych skrzę się rosach, Wonne róże na mych włosach, Z moich ramion spływa bluszcz; Nad otwartym stanę grobem. Pocałunki śląc namiętne, I uwiodę cienie smętne W lazurowych kraje puszcz. Niegdyś, dawniej, świat młodzieńczy Rozmarzyłam w sen lubieżny, Do mej piersi tuląc śnieżnej, W namiętności strojąc kwiat; Dziś mię próżno róża … Przeczytaj wiersz
I Oto ja, anioł zniszczeń, miecz ująłem w dłonie I rzuciłem na ziemię ostry miecz anioła, I szepnąłem monarchom siedzącym na tronie: „Czas pokazać, kto więcej krwi wycisnąć zdoła! Czas pokazać, kto więcej na krwawym zagonie Położy ofiar ludzkich, kto miasta i sioła Poburzy mściwą ręką i kto swej koronie Przysporzy rubin zdjęty z przeciwnika … Przeczytaj wiersz
Zasnęła cicho i nic jej nie zbudzi: Ani płacz siostry, ani matki łkanie, Ani gwar obcych a ciekawych ludzi, Co otoczyli śmiertelne posłanie; Już jej dosięgnąć boleść nie jest w stanie, Zasnęła cicho i nic jej nie zbudzi. Na zawsze swoje zamknęła powieki, Spokojna, blada, smutna narzeczona Anioła, co ją poślubił na wieki; Jakoby w … Przeczytaj wiersz
Noc taka jasna! Gwiazdami płonie, Światłem okala Przejrzyste tonie. Noc taka jasna, Jasna i cicha! Zaledwie fala Szemrze i wzdycha. Łódka, jak ptaszę, Po wodzie z lekka Wzlatuje z nami, I w dal ucieka. A serca nasze Pełne zachwytów, Wybigły łzami W morze błękitów. W świateł powodzi W niebo się wznoszą, Miłością drżące, Senną rozkoszą. … Przeczytaj wiersz
Śpiewnej melodii słodycze, Wpółsenne pienia słowicze Serc silniej nie wznoszą już: Na gruzach wiary dziecięcej Duch ludzki pożąda więcej Wśród walk i burz. Nie dość mu tkliwych pobudek, Róż zwiędłych i niezabudek. I szmeru srebrzystych strug Lecz żąda, by w męskiej nucie Dźwięczało głębsze odczucie Duchowych dróg. Trzeba mu w pieśni odbicia Tej walki o … Przeczytaj wiersz
Sukienkę miała w paseczki Perkalikową, We włosach polne kwiateczki, Twarzyczkę zawsze różową; Nie było piękniejszej dzieweczki Daję wam słowo. Była doprawdy królewną Cudownych krajów I miała orkiestrę śpiewną W królestwie zielonych gajów, I armię kwiatów powiewną, Brzegiem ruczajów. Gdy zbrojna ruszyła w pole Wraz z wojskiem swojem, Wszystko spełniało jej wolę; Słynęła w świecie podbojem … Przeczytaj wiersz
Czasami doleci z burzą Do uszu bezmyślnej tłuszczy, Do wodzów, co kłamstwu służą, Głos wołający na puszczy. Grozą przenika ich serca: Niejeden porzuca łoże, Drży jak schwytany morderca, Lecz przestróg pojąć nie może. Niezrozumiałym jest dźwiękiem Głos wołający w pustyni, Śpią dalej na łożu miękkiem… I nikt pokuty nie czyni.
Ja ją kochałem, tak mi się zdaje, Bo cudną była w szesnastej wiośnie: Umiała patrzeć na mnie mołośnie I rwać mi serce w nadziemskie kraje. A więc w jej oczach pełnych tęsknoty Tonąłem wzrokiem i tak na jawie Śniłem o różach, które ciekawie Ponad jej włosów wybiegły sploty, Tak że je zrywać ustami chciałem, I … Przeczytaj wiersz
O mój Aniele, ty rękę Daj! Przez łzy i mękę, Przez ciemny kraj, Do jasnych źródeł ty mnie doprowadź; Racz się zlitować! Serce me zwiędło jak marny Liść; Wśród nocy czarnej Nie wiem, gdzie iść, I po przepaściach muszę nocować, Więc ty mnie prowadź. To, com ukochał, com tyle Czcił, Zdeptane w pyle Padło bez … Przeczytaj wiersz
Umarły jeszcze będę wielbić ciebie I nie zapomnę pod ziemią, czy w niebie, O twej jasności — Boś ty mi była nie próżnym marzeniem, Nie bańką zmysłów tęczowej nicości, Lecz byłaś ducha ożywczym pragnieniem Wiecznej miłości! Nie otoczyłaś mnie pieszczotą senną, Ani też falą spłynęłaś płomienną Na pierś stęsknioną, Nie wprowadziłaś mnie na róż posłanie, … Przeczytaj wiersz
Są jedni, którzy wiecznie za czymś gonią, Za jakąś marą szczęścia nadpowietrzną, W próżnej gonitwie siły swoje trwonią, Lecz żyją walką serdeczną. I całą kolej złudzeń i zawodów Przechodzą razem z rozkoszą i trwogą, I wszystkie kwiaty zrywają z ogrodów, I depczą pod swoją nogą. Są inni, którzy płyną bez oporu Na fali życia unoszeni … Przeczytaj wiersz
Daremne żale – próżny trud, Bezsilne złorzeczenia! Przeżytych kształtów żaden cud Nie wróci do istnienia. Świat wam nie odda, idąc wstecz, Znikomych mar szeregu – Nie zdoła ogień ani miecz Powstrzymać myśli w biegu. Trzeba z żywymi naprzód iść, Po życie sięgać nowe… A nie w uwiędłych laurów liść Z uporem stroić głowę. Wy nie … Przeczytaj wiersz
Od kolebki biegła za mną Czarodziejska baśń tęczowa I szeptała wciąż do ucha Melodyjne zaklęć słowa. Urodzona nad wieczorem Z cichych gawęd mych piastunek, Spala ze mną, na mych ustach Kładąc we śnie pocałunek. I budziła się wraz ze mną, I wraz ze mną ciągle rosła, I z kołyski na swych skrzydłach W jakiś dziwny … Przeczytaj wiersz
Ach, jak mi smutno! Mój anioł mnie rzucił, W daleki odbiegł świat I próżno wzywam, ażeby mi zwrócił Zabrany marzeń kwiat. Ach, jak mi smutno! Cień mnie już otacza, Posępny grobu cień; Serce się jeszcze zrywa i rozpacza Szukając jasnych tchnień; Ale na próżno uciszyć się lęka I próżno przeszłość oskarża rozrzutną… Ciąży już nad … Przeczytaj wiersz
Oboje są przekonani, że połączyło ich uczucie nagłe. Piękna jest taka pewność, ale niepewność piękniejsza. Sądzą, że skoro nie znali się wcześniej, nic między nimi nigdy się nie działo. A co na to ulice, schody, korytarze, na których mogli się od dawna mijać? Chciałabym ich zapytać, czy nie pamiętają – może w drzwiach obrotowych kiedyś … Przeczytaj wiersz
Ja tylko jestem kamieniem I jako niemowlę tu, Objęty matki ramieniem, Cichego używam snu. Ledwie świt ducha półsenny Mnie z łona martwości zwie I w mojej piersi kamiennej Poczuciem istnienia tchnie. Jeszczem związany łańcuchem W szeregu bezwiednych brył Z ogólnym natury duchem, Z kolebką bezwiednych sił. Jednak przeczuwam powoli, Że zacznie pierś moja bić, I … Przeczytaj wiersz
Obłoki, co z ziemi wstają I płyną w słońca blask złoty, Ach, one mi się być zdają Skrzydłami mojej tęsknoty. Te białe skrzydła powiewne Często nad ziemią obwisną, Łzy po nich spływają rzewne, Czasem i tęczą zabłysną. Gwiazdy, co krążą w przestrzeniach Po drogach nieskończoności, Są one dla mnie w marzeniach Oczami mojej miłości. Patrzą … Przeczytaj wiersz
Ja ciebie kocham! Ach te słowa Tak dziwnie w moim sercu brzmią. Miałażby wrócić wiosna nowa? I zbudzić kwiaty co w nim śpią? Miałbym w miłości cud uwierzyć, Jak Łazarz z grobu mego wstać? Młodzieńczy, dawny kształt odświeżyć, Z rąk twoich nowe życie brać? Ja ciebie kocham? Czyż być może? Czyż mnie nie zwodzi złudzeń … Przeczytaj wiersz