Josif Brodski to rosyjskiego pochodzenia poeta i eseista. W roku 1987 został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Urodził się 24 maja 1940 roku w Leningradzie (obecnie Petersburg) w rodzinie żydowskiej. Jego ojcem był fotograf wojskowy Aleksander Brodski, a matka Maria Wolpert pracowała jako tłumaczka. W wieku 15 lat Brodski porzucił edukację w szkole i poświęcił się samokształceniu, studiując literaturę, filozofię i języki obce.
W wieku 17 lat zaczął pisać poezję, inspirowaną m.in. Anną Achmatową, Osipem Mandelsztamem, Mariną Cwietajewą, Wystanem Hugh Audenem i Lowellem. Szybko zdobył uznanie w kręgach literackich Leningradu, jednak jego twórczość nie wpisywała się w oficjalne kanony sowieckiej literatury. W 1964 roku został oskarżony o „pasożytnictwo społeczne” i skazany na pięć lat zesłania na przymusowe roboty w obwodzie archangielskim. Dzięki interwencji literatów, w tym Achmatowej oraz protestach opinii międzynarodowej, wyrok skrócono do półtora roku.
Po powrocie do Leningradu Brodski nadal spotykał się z represjami. W 1972 roku pozbawiony został obywatelstwa i wydalony ze Związku Radzieckiego. Zmuszony do emigracji i osiedlił się w Stanach Zjednoczonych zamieszkując w Nowym Jorku. Tam rozpoczął pracę jako wykładowca literatury na prestiżowych uczelniach, m.in. na Uniwersytecie Michigan i Uniwersytecie Columbia. Pisał zarówno po rosyjsku, jak i po angielsku, stając się jednym z najwybitniejszych poetów XX wieku.
W 1987 roku otrzymał Literacką Nagrodę Nobla za „uniwersalne wartości całokształtu twórczości literackiej, odznaczające się jasnością myśli i poetycką siłą”. Jego twórczość obejmuje m.in. tomy „Zatrzymanie w pustce”, „Urania” oraz esej „Pochwała nudy”. W roku 1992 został Laureatem Biblioteki Kongresu USA. Josif Brodski zmarł 28 stycznia 1996 roku na zawał serca w Nowym Jorku. Jego grób znajduje się na weneckiej „Wyspie umarłych” na cmentarzu San Michele w Wenecji, gdzie został półtora roku później pochowany.
Szkoda, że cię tu nie ma, szkoda, kochanie. Siedziałabyś na sofie, ja – na dywanie. Chustka byłaby twoja, moja – kapiąca łza. Albo może na odwrót: płacz ty – pociecha – ja. Szkoda, że cię tu nie ma, szkoda, kochanie. Prowadząc wóz, dłoń kładłbym na twym kolanie, udając, że je mylę z dźwignią, gdy zmieniam … Przeczytaj wiersz
I Wschodni kraniec Imperium pogrąża się w noc. Cykady milkną w trawie gazonów. Na frontonach klasyczne cytaty z trudem odczytać się dają. Apatycznie czernieje iglica kościoła, jak zapomniana na stole butelka. Klawisze Raya Charlesa brzdąkają z błyszczącego pudełka wozu z napisem „Policja”. Wypełzając z oceanicznych głębin na plażę, gdzie osiadł grzebień mydlanej piany, krab w … Przeczytaj wiersz
Oto twój tato z mamą. Rodzina. Krew z krwi, kość z kości. Nie twoja wina. Co, smętna mina? Oto masz jadło, oto napoje. Oto refleksje i niepokoje. Wszystko to – twoje. Oto twój rejestr. Nic tym rejestrze Na razie nie ma, prócz: „No, jest wreszcie”. Bierz go i ciesz się. Oto zarobki, oto koszt życia. … Przeczytaj wiersz
1 Rzeczy i ludzie to nasze otoczenie. Wzrok męczą – obiekt i tło. Lepszy zupełny mrok. W parku na ławce sam siedzę. Zmarzłem na kość. Na spacerujących mam widok. Świata mam dość. Zima. Zaczął się rok. Tak twierdzi kalendarz. Znów. Kiedy obrzydnie mrok, wtedy użyję słów. 2 Zaczynam. Od czego? Od otwarcia ust. Nie w … Przeczytaj wiersz
Jeżeli kiedyś wspomnisz mnie gdzieś w obcym kraju – choć ta fraza to ledwie wymysł mój, a nie proroctwo, skutkiem więc wyrazu twych oczu uzbrojonych w łzy nie można mówić o tym: daty tą wędką z toni nawet ty nie wydobędziesz łatwo – zatem zza siedmiu gór, lasów i zza mórz w formie epilogu tylko … Przeczytaj wiersz
I Powieka drga. Z ust wyrasta cisza. Europejskie miasta ścigają się od stacji do stacji. Zapach mydła zdradza mieszkańcom dżungli zbliżającego się wroga. Akurat tam, gdzie postała twoja noga, pojawiają się białe plamy na mapach. W gardle zaschło. Podróżnik prosi o coś do picia. Dzieci, godne rzetelnego bicia, napełniają powietrze rozdzierającym wrzaskiem. Powieka drga. Co … Przeczytaj wiersz
John Donne już śpi. Śpi mocno cały świat. Posłanie, strop, obrazy, krzesła, ściany, zasuwy, haki, szafa pełna szat, zasłony, świeca, kredens, stół, dywany. Śpi cały świat. Karafka, szklanka, nóż i chleb, fajanse, kryształ, stół, zastawa, bielizna, zegar, nocnik, w kącie kurz, drzwi, szyba, stopnie schodów. Noc nastała. Nastała noc. W kącikach, w oczach, w drzwiach, … Przeczytaj wiersz
Nieś się, stateczku, przez fale złudne, Łopoczą żagle jak zmięte ruble. Z ładowni słychać skowyt republik. Skrzypienie burty. Trzeszczy w szwach co opina żebra. W morzu drapieżnych ryb pewnie nie brak. Nawet pasażer o silnych nerwach Rzyga jak struty. Nieś się, stateczku, w burz kłębowisku. Sztorm, choć wścieklejszy jest od pocisku, Bezsilniej słucha władnego świstu … Przeczytaj wiersz
I Podróżując po Azji, nocując w obcych domach, składach, teremach, łaźniach, gdzie każda zakopcona szyba okienna trzyma w ryzach wolne przestworze, chowaj się pod kożuchem, szukaj miejsca, gdzie możesz położyć głowę w kącie, bowiem w takich warunkach trudniej machnąć siekierą. Szczególnie gdy po trunkach głowa jest ociężała, w mrokach pewnie by padła pod ciosami topora. … Przeczytaj wiersz
W te dni, w tym kraju, wśród dentystów, których córki obnoszą kostiumy najlepsze z Londynu, których zaciśnięte kleszcze wznoszą jak sztandar nieznany do góry czyjś Ząb Mądrości – ja, com w ustach zmieścił ruinę starszą niż Partenon dumny, ja, szpieg, dywersant, as piątej kolumny cywilizacji zgniłej – a z profesji profesor sztuki słowa – jam … Przeczytaj wiersz
Wladimirowi Uflandowi Nie bylo Iwanowa, Sidorowa, Pietrowa. Była zielona łąka, a na łące krowa. W dali pędził po torach łańcuszek stalowych wagonów. W jednym z nich jechał na urlop gdzies na południe Semionow. Czas płynął tak czy owak. Czas płynąłby bez wątpienia tak samo bez krowy czy łąki, bez trawy czy jej trawienia Podobnie – … Przeczytaj wiersz
Angielskie wsie kamienne. W oknie karczmy leży butelka w kształcie katedralnej wieży. Stada krów, co nie mają respektu przed nikim. Królewskie pomniki. Człowiek w ubraniu zniszczonym przez mole uśmiechem żegna córkę idącą na kolej. Tu wszystko dąży w stronę, gdzie morze jest bliższe. Konduktor gwiżdże. Bezkresny błękit nieba ponad głową pełen ptasiego śpiewu, ciemnieje stopniowo. … Przeczytaj wiersz
Fagas się trzęsie Rap rechoce Kat na kamieniu Topór toczy Tyran zatapia nóż w kapłonie W górze zimowy księżyc płonie Oto ojczyzna na obrazku Z idiotką żołnierz siedzi w lasku Baba się drapie taki odruch Oto ojczyzna oleodruk Psy ujadają wiatr ustaje Igrek Iksowi w mordę daje Na balu taniec trwa z przytupem Ktoś w … Przeczytaj wiersz
Mijają lata, burą ścianę pałacu przecina pęknięcie, ślepa szwaczka przetyka wreszcie koniec nici przez złote uszko, wychudzona Święta Rodzina o milimetr przybliża się do egipskiej granicy. Świat widzialny dostarcza codziennej rozrywki większości żywych. Jasnym, choć postronnym światłem zalane ulice. Astronom co noc skrupulatnie podlicza napiwki. Tracę już pamięć gdzie i o jakiej porze rozegrało się … Przeczytaj wiersz
Znowu mieszkamy nad samą zatoką, i przepływają obłoki nad nami, i wciąż warkocze współczesny Wezuwiusz, i siwy pył osiada po zaułkach, i szyby w oknach zaułków się trzęsą. Pewnego dnia i nas zasypie popiół. Jakże bym chciał w ostatniej tej godzinie na peryferie wyjechać tramwajem, do ciebie wejść, i jeśli za kilkaset lat ktoś przyjdzie … Przeczytaj wiersz
Znów na kolację był makaron z wody, I ty, Mickiewicz nie tknąłeś go prawie, mówiąc, że dzisiaj nie czujesz się głodny. Więc bez obawy, że w naszej postawie pielęgniarz zwęszy ślady krnąbrnej buty, po małej chwili udałem się też do ubikacji. Za oknem był zmierzch. „Zawsze jest najpierw styczeń, potem luty. A po nim marzec”. … Przeczytaj wiersz
I Pogodny letni dzień. Przytulone do ściany drzewo i jego cień. Wolę cień. Wysmagany biczem trakt prosto leci ku sadzawce, ku wodzie. A ja patrzę na dzieci bawiące się w ogrodzie. II Zapał w grach i wysiłek, ich płacz nieutulony przyszły świat zamąciły. Choćby on był znajomy, lecz czas bystry z natury oślepł nagle po … Przeczytaj wiersz
W chwili, kiedy przy kolacji bronisz niedorzecznych racji żal za głupstwem topiąc w wódzie – giną ludzie. W przecudownych starych miastach strach w codzienny pejzaż wrasta śniąc o ocalenia cudzie – giną ludzie. W wioskach, których wcale nie ma, bo śmierć przez nie przeszła niema – wierząc swej nadziei złudzie giną ludzie. Giną ludzie gdy … Przeczytaj wiersz
Gdy już po wszystkich była egzaminach, wspomniała mu, że mógłby wpaść wieczorem. Była sobota i ciasno tkwił korek w szyjce butelki czerwonego wina. Deszcz padał, kiedy wstał niedzielny ranek i gość na palcach przez skrzypiący parkiet przepłynąwszy, cicho ściągnął marynarkę z gwoździa wbitego chybotliwie w ścianę. Wzięła ze stołu szklankę i przełknęła resztkę herbaty wystygłą … Przeczytaj wiersz