Oda to gatunek liryczny o podniosłym tonie, wyrażający zachwyt, uwielbienie lub głęboki szacunek wobec osoby, idei, wydarzenia lub zjawiska. Jej korzenie sięgają starożytnej Grecji, gdzie ody pełniły funkcję utworów chwalebnych, wykonywanych przy akompaniamencie muzyki i tańca.
Najstarsze ody pochodzą z Grecji i były tworzone przez poetów takich jak Pindar, który komponował ody ku czci zwycięzców igrzysk olimpijskich. Były one bogate w metafory, charakteryzowały się wyrafinowanym stylem oraz odwołaniami do mitologii.
W okresie rzymskim oda została rozwinięta przez Horacego, który nadał jej bardziej refleksyjny i filozoficzny charakter. Horacjańska oda charakteryzowała się umiarem i klasyczną harmonią, stając się wzorem dla późniejszych poetów europejskich.
W epoce renesansu i baroku ody były popularnym gatunkiem literackim. Tworzyli je tacy poeci jak Jan Kochanowski, który wprowadził odę do literatury polskiej, czy John Milton w Anglii. W oświeceniu oda zyskała charakter patriotyczny i dydaktyczny.
Romantyzm przyniósł bardziej osobiste, emocjonalne ody, czego przykładem są utwory Friedricha Schillera czy Adama Mickiewicza („Oda do młodości”). W XX wieku oda nadal funkcjonowała jako forma liryczna, czego przykładem jest „Oda do wiatru zachodniego” Percy’ego Shelleya.
Czegóż ma żądać wieszcz od Apollina W dniu poświęcenia mu chramu; O co się modlić, kiedy czaszę wina Wylawszy, ofiarę da mu? Wzdy nie o żniwa ze sardyńskich włości, Nie o kalabryjskie trzody, Ni złoto Indów i słoniowe kości, Lub smugi, gdzie Liru wody Cieką leniwo. Niech tam nożem krzywym Obrzyna grona winnicy Kto się … Przeczytaj wiersz
Wenus po długim rozejmie, na nowo Bój wszczyna. Przebacz, o przebacz królowo! Już ja nie taki i krzepki i jary, Jak niegdyś byłem pod berłem Cynary. Przestań, o sroga matko Kupidyna! Temu, co lustr już dziesiąty zaczyna Wkładać na kark ten twardy od obróży Miękkie twe jarzmo. Lepiej ci posłuży Jeśli chcesz w żądnem sercu … Przeczytaj wiersz
O jenjuszu promienny, ze słońcem u czoła, Z wzrokiem tonącym wśród nieskończoności, Miłościw bądź mi na drogach przyszłości I prowadź ognistego wzorem apostoła! Kiedy przed wzrokiem mej duszy Wszechbłękit osłonią chmury, Grom ryknie, co dęby kruszy, Przed którym drżą skał marmury… Twa gwiazda niechaj mi błyśnie, Na piersiach nocy zawiśnie! Kiedy łódź moja na morzach … Przeczytaj wiersz
Tobie, wyśmiana ujadaniem baterii, językami bagnetów pokąsana pstro, – jak łachman postrzępiony czerwonej materii ody tryumfalne „O”! O zwierzęca! O dziecinna! O groszowa! O straszna! Jakim imieniem cię jeszcze nazwali? Jaką ukażesz jutro swą twarz nam? Smukłej budowli, . czy kupy zwalisk? Maszyniście zakutemu w żelazo, górnikowi rwącemu pokłady rud kadzisz, kadzisz w niemej ekstazie, … Przeczytaj wiersz
Poro mgieł bujna i nabrzmiała plonem, W spisku serdecznym z dojrzewania słońcem Dumasz, jak hojnie błogosławić gronem Wino w krąg strzechy pod okap pnące, Jak sad omszały giąć jabłek ciężarem, Jak aż do pestek w owoc wlać dojrzałość, Zjędrnić orzechy, wzdąć pękate dynie I późnym kwiatom, których wciąż ci mało Co dzień dać jeszcze, jeszcze … Przeczytaj wiersz
Nie, nie, nie szukaj Lethe – nie wyciskaj wina Z tojadu trującego z opornym korzeniem, Nie pozwól, by ci czoło blade Prozerpina Muskała słodkogorzu szkarłatnym dotknieniem, Nie czyń sobie różańca z jagódek cisowych, Nie daj, by skarabeusz lub ćma z głową trupią Stały się twą żałobną Psyche, z swą katuszą Nie zechciej zaznajamiać miękkopiórej sowy, … Przeczytaj wiersz
Będziemy mieć wszystko czego pragniemy i nie będzie więcej śmierci na pięknych równinach ani w restauracjach za nasz symbol przyjmiemy wulgarny śmiech materialisty z nienasyconego pożądania i ulice wypełnią się postaciami pędzących zawodników a fotografie morderców egocentryków i gwiazd filmowych będą nabrzmiewać jak żywe na ścianach, w książkach i łaźniach by napierać na nasze płonące … Przeczytaj wiersz
Diffugere nives redeunt iam gramina campis… Zmienia szatę swą świat: już trawa się jawi na łące, w gaju rozwija się liść. Znikły śniegi, a rzeki, dotychczas roztopem huczące, nurtem zaczęły znów iść. Nago, bez lęku pląsają trzy Gracje z gronem rusałek… Roku ostrzega nas bieg z każdą chwilą, codziennie kradnącą nam życia kawałek, iż nie … Przeczytaj wiersz
Dupa ludzkości raju pozbawiła Dupa a nie jabłko Adama skusiła Dupa nieraz królów dawnych mianowała Dupa też ich detronizowała Dupa bogaci, dupa rujnuje Dupa losami świata kieruje Dupa pomaga, dupa przeszkadza Dupa miłuje i dupa zdradza Dupa żebraków i królów raduje Dupa w pałacu i w chacie króluje Dupa smakuje młodym i starym Dupa tchnie … Przeczytaj wiersz
I. Zachodni wietrze, tchu jesiennej Pory, Przed którym pierzcha, gdy mkniesz niewidziany, Jak przed zaklęciem ulatują zmory, Liść zżółkły, ogniem suchotniczym zlany I pada, martwy; ty, co oziminę, Wiedziesz na łoże śnieżyste, gdzie łany Wypoczywają, niby trupy sine W grobach, bezwładne, aż w swój róg uderzy Wiosna, twa siostra, w lazurów godzinę I w … Przeczytaj wiersz
Kiedy pod ciężarem strasznego bólu Ujejski tworzył hymn »jak jego serce poszarpany«, kiedy ze zmąconego rozpaczą patryotyczną serca darły się na świat potężne tony Chorału, może nawet nie przypuszczał, jakie olbrzymie znaczenie pieśń ta mieć będzie w losach Polski, nie wiedział, że stanie się sztandarem, pod którym się skupi wszystko, co tę ojczyznę miłuje, że … Przeczytaj wiersz
Do radości O, radości, iskro bogów, Elizejskich błoń dziewico, Wchodzim do twych świętych progów Z pełną ogniów twych źrenicą. Co czas rozprzągł i zwyczaje, Czarodziejstwo twoje sprzęgu; Braćmi cały świat się staje, Kędy błogi lot twój sięga. Chór. Obramieńcie się miliony! Pocałunek całej ziemi! Bracia, za gwiazdami temi Ojciec mieszka uwielbiony. Kto otrzymał z … Przeczytaj wiersz
Nie wiesz, co cię właściwie boli, bo długopis wrósł w ciało, jest kością wędrującą korytarzami, igłą przeszywającą raz po raz wątrobę i całą cudowną resztę; nie wiesz, co jest częścią, a co całością, masz to gdzieś, chciałbyś się zakopać na jedną chwilę, na jedno pokolenie, i spokojnie wić się w glinie, zostawiając kliny, skośne znaki, … Przeczytaj wiersz
„Kacza pierś, bez skóry, natarta estragonem, usmażona w oliwie i podana z wermutową emulsją oraz borówkami to dla mnie najbardziej satysfakcjonujący sposób odegrania się na zimowej aurze i związanych z nią niedostatkach.” Tadeusz Pióro Wydawało się, że wszystko spakowane i można tu zacząć życie od nowa. Ułoży się, to znaczy nie będzie cierpień z powodu … Przeczytaj wiersz
I Witaj, wolności aniele, Nad martwym wzniesionym światem! Oto w Ojczyzny kościele Ołtarze wieńczone kwiatem I wonne płoną kadzidła! Patrz! tu świat nowy – nowe w ludziach życie. Spójrzał – i w niebios błękicie Malowane pióry złotemi Roztacza nad Polską skrzydła; I słucha hymnów tej ziemi. II A tam już w cieniu wieków za nami … Przeczytaj wiersz
Bez serc, bez ducha, to szkieletów ludy; Młodości! dodaj mi skrzydła! Niech nad martwym wzlecę światem W rajską dziedzinę ułudy: Kędy zapał tworzy cudy, Nowości potrząsa kwiatem I obleka w nadziei złote malowidła. Niechaj, kogo wiek zamroczy, Chyląc ku ziemi poradlone czoło, Takie widzi świata koło, Jakie tępymi zakreśla oczy. Młodości! ty nad poziomy Wylatuj, … Przeczytaj wiersz