Kornel Makuszyński był polskim pisarzem, poetą, krytykiem teatralnym i literackim, a także jednym z najbardziej popularnych autorów literatury dla dzieci i młodzieży w Polsce. Urodził się 8 stycznia 1884 roku w Stryju, mieście należącym wówczas do Galicji, będącej częścią Austro-Węgier (dziś leżącym na terenie Ukrainy). Kornel Makuszyński zmarł 31 lipca 1953 roku w Zakopanem, gdzie został pochowany na Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku – słynnym zakopiańskim cmentarzu.
Makuszyński pochodził z rodziny inteligenckiej, był siódmym dzieckiem Julii z Ogonowskich i Edwarda Makuszyńskiego, emerytowanego pułkownika armii austriackiej oraz urzędnika galicyjskiego. Jego ojciec zmarł, gdy Kornel miał 10 lat, co zmusiło go do szybszego usamodzielnienia się. W Stryju ukończył pierwszą klasę gimnazjalną i zarabiał na życie korepetycjami, a następnie przeniósł się do Przemyśla, gdzie mieszkał u krewnych i kontynuował naukę. W 1898 roku rozpoczął naukę we Lwowie, gdzie w 1903 roku zdał maturę. Mieszkał skromnie, wynajmując kwaterę u asenizatora Siegla.
Uczęszczał do gimnazjum we Lwowie, gdzie już w młodym wieku zaczął przejawiać talent literacki. Po ukończeniu szkoły średniej studiował na Uniwersytecie Lwowskim oraz na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Specjalizował się w filologii polskiej i romansowej, co wpłynęło na jego przyszłą twórczość.
Już w młodym wieku zaczął pisać poezję – pierwsze wiersze publikował, mając 16 lat, a jego twórczość była komentowana przez Leopolda Staffa. Związany z dziennikiem „Słowo Polskie”, od 1904 roku pełnił funkcję recenzenta teatralnego. Studiował polonistykę i romanistykę na Uniwersytecie Lwowskim.
Przed II wojną światową Makuszyński cieszył się ogromną popularnością i był jednym z najpłodniejszych polskich pisarzy. W 1937 roku został członkiem Polskiej Akademii Literatury, jednak po wojnie spotkały go szykany i zakaz publikacji. Jego sytuacja była związana z konfliktem o członkostwo w Akademii, wynikającym z oskarżeń o plagiat Wincentego Rzymowskiego, późniejszego ministra kultury. W okresie PRL, gdy literatura socrealistyczna dominowała, Makuszyński wydał jedynie jedną książkę, „List z tamtego świata” (1946). Żył w skromnych warunkach w Zakopanem, zapomniany i odsunięty od życia publicznego, choć przed wojną był jednym z najbardziej optymistycznych i rozpoznawalnych pisarzy.
Makuszyński debiutował jako poeta w wieku 16 lat, publikując swoje pierwsze wiersze w prasie lwowskiej. Później pisał również felietony, recenzje teatralne oraz opowiadania. Jego pierwsza powieść, „Obłok”, ukazała się w 1909 roku.
W latach 20. i 30. XX wieku Kornel Makuszyński stał się jednym z najpopularniejszych pisarzy dla dzieci i młodzieży. Jego książki łączyły elementy przygody, humoru i optymizmu, co przyciągało czytelników w każdym wieku. Wiele jego dzieł miało pozytywne przesłanie, podkreślając wartość przyjaźni, odwagi i dobroci.
Jego książki nadal cieszą się popularnością wśród dzieci i młodzieży, a wiele z jego utworów zostało zaadaptowanych na potrzeby teatru, filmu i telewizji. Makuszyński pozostaje jedną z ikon polskiej literatury dziecięcej, a jego optymistyczne, humorystyczne i pełne przygód opowieści mają trwałe miejsce w polskiej kulturze.
Dziś, gdym na warcie stal nad rzeką, W śnieżystej, strasznej zawierusze, Dziewczyno moja! gdzieś daleko Widziałem twoją białą duszę. Przypomniał mi się sad w rozkwicie, Utkana z kwiatów twoja chusta, Serc gorejących naszych bicie I zwarte z sobą nasze usta. O hej, Marysiu! w oczach ciemno, W zawiei śnieżnej śmierć tu kroczy, Cicho pochyli się … Przeczytaj wiersz
Dzieciątko Boże, uczyń cud raz jeszcze Większy, niż bitwa wygrana nad wrogiem, Każ polskie serca w polskie ująć kleszcze, Jedną oddychać Polską, jednym Bogiem. Niech nas dwóch idzie po tej samej ścieżce, A gdy się zetkną, niechaj wielki Boże! Z oczu dobędą uśmiech a nie noże! Spraw to Dzieciątko Nowonarodzone! A my Ci za to … Przeczytaj wiersz
Gromadą wielką wyszliśmy na drogi Chrystusa czekać, kiedy z martwych wstanie, Oleje mając na zranione nogi, Hymny i harfy i umiłowanie. I Apostołów spotkawszy dwunastu: — Czyli nie idzie Rabbi tu, Syn boży? Tędy wędrować ma ku Emaus miastu, Gdy Józefowy w skale grób otworzy… Odrzekli: Rzecz jest tajna i nieznana. — Pytalim przeto: Niewiasty … Przeczytaj wiersz
…Dziś mi ktoś mówił, żeś jest bardzo chora, Że mgłę na oczach masz, że więdniesz wcześnie I że zapadasz w ciszę co wieczora, Potem jak dziecko, bez łez płaczesz we śnie, Żeś do śmiertelnych smutków wielce skora, Że wszystko kona w tobie i nie wskrześnie, Że tajemnice w ustach masz i czekasz, Aż ci je … Przeczytaj wiersz
A którzy w srogim padli boju, Niechaj odpoczną dziś w spokoju. A kiedy w noc zaduszną wstaną Każdy promienny swoją raną, W łachmanach każdy, jak w sobolach, Na radzymińskich staną polach, To ze łzą w oczach, śmiercią niemi Ustami czarnej dotkną ziemi; Ówdzie otworzą się mogiły, Co się serdecznej krwi opiły: Oto wychodzą z nich … Przeczytaj wiersz
Czemu tak łzy ronisz, dziewczyno droga, Czemu tak serdecznie płaczesz u proga? Chodź, najmilsza Zosiu, cudna panienko, Ucieszymy ciebie naszą wojenką. Pójdziesz sobie z nami na pińskie błota, Damy ci karabin cały ze złota, A gdy na żołnierza spoglądniesz czule, Każdy ci swe serce odda na kule. Gdy do wieńca kwiatów zechcesz mieć dużo, Granat … Przeczytaj wiersz
Zejdźmy z Oliwnej Góry na padoły, Ze smutnych szczytów znów na smutne ziemie. Gałąt oliwną skryłem w szat mych poły, Aby nią witać wrogów moich plemię, Gdy puści na mnie swe psy i sokoły. Już odtąd gromu nie rzucę, co drzemie W duszy mej gruzach i jak z popieliska Przez sen spojrzawszy, krwawem okiem błyska. … Przeczytaj wiersz
Taka jest cisza na Genezarecie, Jaka jest w tobie albo we mnie. Zdrożony jesteś, nie mów nadaremnie, Ja ciebie znam: Gdyś szedł do Emaus, odnalazłem ciebie, Gdy szedłeś sam, Zaprawdę przeto, ja cię znam. (Znam imię twoje przecie, Wszakżeś jest Chrystus…) O, wielki Rybaku! Taka jest cisza na Genezarecie, Jaka jest w tobie albo we … Przeczytaj wiersz
Bardzo sympatyczny Anioł położył się na chmurze, ręce splótł pod głową i patrzył zadumany w firmament. Zmęczony był ogromnie, gdyż poprzedniego dnia była niedziela, więc przez cały dzień musiał klęczeć z ka. dzielnicą, w którą sprytne, małe aniołki dosypywały wciąż bursztynowego złota i najwonniejszych ziół rajskich; wieczorem znów śpiewał przy organkach, na których dość fałszywie, … Przeczytaj wiersz
Uplotłem sobie złotą sieć Z włosów niewiernych mych kochanek, Uplotłem sobie sieć złocistą: Minstrel uparty zapatrzony w ganek, Wydzwaniający piosnkę płomienistą, Uplotłem sobie złotą sieć Z włosów niewiernych mych kochanek. Rycerz płomienny nie schodzący z szranek, Zakuty w zbroi srebro blach i miedź, Uplotłem sobie złotą sieć Z włosów niewiernych mych kochanek. Śmiechem mnie ima … Przeczytaj wiersz
Pijany minstrel jestem tu, Patrzący w noc z ukosa, Od wielu nocy szukam snu, Kochanko złotowłosa!… Fałszywym śpiewem spędzić chcę Tęczowych snów twych tysiąc, Więc śpiewam tutaj w nocnej mgle, Bo miłość chcę ci przysiąc… Więc jeśli w strasznie nudnym śnie Całujesz oczy moje… Och, zbudź się! wszakże masz tu mnie, Wszak pod twym oknem … Przeczytaj wiersz
Nastrójcie gęśle! Niech się myśl rozprzęże, Wesele czyńcie, niech będzie wesele, Niech przyjdzie, miłość kto nosi na czele. Niechaj odejdzie, kto ma w sercu węże. Rzućcie mi kwiecie na piersi, na lice, Niechaj oddecham jeno kwiecia wonią, A oczy mi się szczęściem mnogiem płonią, Bo oto wwiodłem w dom oblubienicę. Nastrójcie gęśle, kto ma struny … Przeczytaj wiersz
Wszystkie mądre polskie kozy, By je zliczyć, nie mam siły! Na naradę się zebrały I rzecz taką uchwaliły: „W sławnym mieście Pacanowie Tacy sprytni są kowale, Że umieją podkuć kozy, By chodziły w pełnej chwale. Przeto koza albo kozioł, Jakaś bardzo mądra głowa, Aby podkuć się na próbę, Musi pójść do Pacanowa. A gdy wróci … Przeczytaj wiersz
Piękna niech będzie twej miłości zdrada, Jeśli mnie zdradzisz. Niechaj twój kochanek Nie będzie w masce, gdy pod dom się skrada, Niech bluszczów nie rwie w podróży na ganek. Tak czyni złodziej lub w komedii lichej Kochanek w spełzłym płaszczu Almawiwa, Tak u Boccaccia wędrowały mnichy, Lecz miłość płaszczem twarzy nie zakrywa. Niech przyjdzie do … Przeczytaj wiersz
Kiedym był mały, przed laty, Kochałem wiśniowe kwiaty, Kwiaty kochałem wiśniowe, Śniegiem lecące na głowę. Kiedy przejrzały me oczy, Gwiazdy kochałem w przeźroczy I była dusza ma rada Tej gwieździe, co z nieba spada. A kiedym ujrzał cierpienie, Gwiazd złotych nie miałem w cenie, Chłopięcą miałem zabawę, Na łzy się wciąż patrząc krwawe. O śmieszna … Przeczytaj wiersz