Wisława Szymborska urodziła się w Prowentach 2 lipca 1923 r. Była poetką, eseistką i tłumaczką – jedną z najważniejszych i najbardziej cenionych poetek XX wieku.
Szymborska zaczęła swoją karierę poetycką w latach 40. XX wieku, jednak jej twórczość zdobyła szersze uznanie w Polsce i za granicą dopiero w latach 60. i 70. Jej socrealistyczny debiutancki tomik Dlaczego żyjemy ukazał się dopiero w roku 1952 i był opóźniony o kilka lat, ponieważ wydawnictwo uznało go za niewystarczająco poprany ideologicznie. Szymborska dojrzałość poetycka osiągnęła publikując trzeci tomik w roku 1957 – Wołanie do Yeti. W jednym z nielicznych wywiadów poetka podzieliła się refleksją, że błędem na początku jej literackiej drogi było to, że zamiast kochać ludzi, usiłowała kochać ludzkość.
Jej poezja cechuje się umiarem i jasnością, a jednocześnie ukrytymi warstwami znaczeniowymi, głębią refleksji oraz umiejętnością ukazania piękna i paradoksów codziennego życia. Dotyka różnorodnych tematów, takich jak miłość, czas, śmierć, filozofia i kondycja ludzka. Szymborska często eksploruje paradoksy i ironię życia oraz pytania o istnienie i sens. Szymborska opanowała do perfekcji sztukę czynienia swoich wierszy przystępnymi przy jednoczesnej bezkompromisowej głębi myślowej. Poetka starała się pisać jedynie wiersze ważne i istotne zadając „pilne pytania”, a tomiki publikowała często w nawet dziesięcioletnich odstępach.
W 1996 roku Szymborska otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za jej „liryczną precyzję i ironiczne przewracanie ustalonych wartości”. Była jedyną polską poetką, która otrzymała to wyróżnienie. Jej poezja została przetłumaczona na wiele języków i zdobyła międzynarodowe uznanie.
Wisława Szymborska znana była ze skromności i unikania publicznej obecności w mediach. Rzadko udzielała wywiadów i niechętnie zabierała głos na forum publicznym. Przez większość swojego życia mieszkała w Krakowie, gdzie zmarła 1 lutego w 2012 roku.
Spytałam go o tamte czasy, kiedy byliśmy jeszcze tacy młodzi, naiwni, zapalczywi, głupi, niegotowi. Trochę z tego zostało, z wyjątkiem młodości – odpowiedział. Spytałam go, czy nadal wie na pewno, co dla ludzkości dobre a co złe. Najbardziej śmiercionośne złudzenie z możliwych – odpowiedział. Spytałam go o przyszłość, czy ciągle jasno … Przeczytaj wiersz
W rzece Heraklita ryba łowi ryby, ryba ćwiartuje rybę ostrą rybą, ryba buduje rybę, ryba mieszka w rybie, ryba ucieka z oblężonej ryby. W rzece Heraklita ryba kocha rybę, twoje oczy – powiada – lśnią jak ryby w niebie, chcę płynąć razem z tobą do wspólnego morza, o najpiękniejsza z ławicy. W rzece Heraklita ryba … Przeczytaj wiersz
Bez tej miłości można żyć, mieć serce puste jak orzeszek, malutki los naparstkiem pić z dala od zgryzot i pocieszeń, na własną miarę znać nadzieję, w mroku kryjówkę sobie wić, o blasku próchna mówić „dnieje”, o blasku słońca nic nie mówić. Jakiej miłości brakło im, że są jak okno wypalone, rozbite szkło, rozwiany dym, jak … Przeczytaj wiersz
Wyspa na której wszystko się wyjaśnia. Tu można stanąć na gruncie dowodów. Nie ma dróg innych oprócz drogi dojścia. Krzaki aż uginają się od odpowiedzi. Rośnie tu drzewo Słusznego Domysłu o rozwikłanych wiecznie gałęziach. Olśniewająco proste drzewo Zrozumienia przy źródle, co się zwie Ach Więc To Tak. Im dalej w las, tym szerzej się otwiera … Przeczytaj wiersz
Jeszcze dzwonek, ostry dzwonek w uszach brzmi. Kto u progu? Z jaką wieścią, i tak wcześnie? Nie chcę wiedzieć. Może ciągle jestem we śnie. Nie podejdę, nie otworzę drzwi. Czy to ranek na oknami, mroźna skra tak oślepia, że dokoła patrzę łzami? Czy to zegar tak zadudnił sekundami. Czy to moje własne serce werbel gra? … Przeczytaj wiersz
Jest tam tak cicho, że słyszymy piosenkę zaśpiewaną wczoraj: „Ty pójdziesz górą, a ja doliną…” Chociaż słyszymy – nie wierzymy. Nasz uśmiech nie jest maską smutku, a dobroć nie jest wyrzeczeniem. I nawet więcej, niż są warci, niekochających żałujemy. Tacyśmy zadziwieni sobą, że cóż nas bardziej zdziwić może? Ani tęcza w nocy. Ani motyl na … Przeczytaj wiersz
Już las w Ardenach świeci. Nie zbliżaj się do mnie. Głupia, głupia, zadawałam się ze światem: Jadłam chleb, piłam wodę, wiatr mnie owiał, deszcz mnie zmoczył. Dlatego strzeż się mnie, odejdź. I dlatego zasłoń oczy. Odejdź, odejdź, ale nie po lądzie. Odpłyń, odpłyń, ale nie po morzu. Odfruń, odfruń, dobry mój, ale powietrza nie tykaj. … Przeczytaj wiersz
Płaska jak stół, na którym położona. Nic się pod nią nie rusza i ujścia sobie nie szuka. Nad nią – mój ludzki oddech nie tworzy wirów powietrza i całą jej powierzchnię zostawia w spokoju. Jej niziny, doliny zawsze są zielone, wyżyny, góry żółte i brązowe, a morza, oceany to przyjazny błękit przy rozdzieranych brzegach. Wszystko tu małe, dostępne i bliskie. Mogę końcem paznokcia przyciskać wulkany, bieguny głaskać bez grubych rękawic, mogę … Przeczytaj wiersz
Wielkie to szczęście nie wiedzieć dokładnie, na jakim świecie się żyje. Trzeba by było istnieć bardzo długo, stanowczo dłużej niż istnieje on. Choćby dla porównania poznać inne światy. unieść się ponad ciało które niczego tak dobrze nie umie, jak ograniczać i stwarzać trudności. Dla dobra badań, jasności obrazu i ostatecznych wniosków wzbić się ponad czas, w którym to wszystko pędzi i wiruje. Z tej perspektywy żegnajcie na zawsze szczegóły i epizody. … Przeczytaj wiersz
Z opisywaniem chmur musiałabym się bardzo śpieszyć – już po ułamku chwili przestają być te, zaczynają być inne. Ich właściwością jest nie powtarzać się nigdy w kształtach, odcieniach, pozach i układzie. Nie obciążone pamięcią o niczym, unoszą się bez trudu nad faktami. Jacy tam z nich świadkowie czegokolwiek – natychmiast rozwiewają się na wszystkie strony. W porównaniu z chmurami życie wydaje się ugruntowane, omalże trwałe i prawie że wieczne. Przy … Przeczytaj wiersz
Czemu w zanadto jednej osobie? Tej a nie innej? I co tu robię? W dzień co jest wtorkiem? W domu nie gnieździe? W skórze nie łusce? Z twarzą nie liściem? Dlaczego tylko raz osobiście? Właśnie na ziemi? Przy małej gwieździe? Po tylu erach nieobecności? Za wszystkie czasy i wszystkie glony? Za jamochłony i nieboskłony? Akurat teraz? Do krwi i kości? Sama u siebie z sobą? Czemu Nie obok ani sto mil stąd, nie wczoraj, ani sto lat temu siedzę i patrzę … Przeczytaj wiersz
Wolę kino. Wolę koty. Wolę dęby nad Wartą. Wolę Dickensa od Dostojewskiego. Wolę siebie lubiącą ludzi niż siebie kochającą ludzkość. Wolę mieć w pogotowiu igłę z nitką. Wolę kolor zielony. Wolę nie twierdzić, że rozum jest wszystkiemu winien. Wolę wyjątki. Wolę wychodzić wcześniej. Wolę rozmawiać z lekarzami o czymś innym. Wolę stare ilustracje w prążki. Wolę śmieszność pisania wierszy od śmieszności ich niepisania. Wolę w miłości … Przeczytaj wiersz
Kiedy wymawiam słowo Przyszłość, pierwsza sylaba odchodzi już do przeszłości. Kiedy wymawiam słowo Cisza, niszczę ją. Kiedy wymawiam słowo Nic, stwarzam co, co nie mieści się w żadnym niebycie
To ja, Kasandra. A to jest moje miasto pod popiołem. A to jest moja laska i wstążki prorockie. A to jest moja głowa pełna wątpliwości. To prawda, tryumfuję. Moja racja aż łuną uderzyła w niebo. Tylko prorocy, którym się nie wierzy, mają takie widoki. Tylko ci, którzy źle zabrali się do rzeczy, i wszystko mogło … Przeczytaj wiersz
A ty dokąd, tam już tylko dym i płomień! – Tam jest czworo cudzych dzieci, idę po nie! Więc, jak to, tak odwyknąc nagle od siebie? od porządku dnia i nocy? od przyszłorocznych śniegów? od rumieńca jabłek? od żalu za miłością, której nigdy dosyć? Nie żegnająca, nie żegnana na pomoc dzieciom biegnie sama, patrzcie, wynosi … Przeczytaj wiersz
Jacyś ludzie w ucieczce przed jakimiś ludźmi. W jakimś kraju pod słońcem i niektórymi chmurami. Zostawiają za sobą jakieś swoje wszystko, obsiane pola, jakieś kury, psy, lusterka, w których właśnie przegląda się ogień. Mają na plecach dzbanki i tobołki, im bardziej puste, tym z dnia na dzień cięższe. Odbywa się po cichu czyjeś ustawanie, a … Przeczytaj wiersz
Pukam do drzwi kamienia. – To ja, wpuść mnie. Chcę wejść do twojego wnętrza, Rozejrzeć się dokoła, Nabrać ciebie jak tchu. – Odejdź – mówi kamień – jestem szczelnie zamknięty. Nawet rozbite na części Będziemy szczelnie zamknięte. Nawet starte na piasek Nie wpuścimy nikogo. Pukam do drzwi kamienia. – To ja, wpuść mnie. przychodzę z … Przeczytaj wiersz
Co innego cebula. Ona nie ma wnętrzności. Jest sobą na wskroś cebulą, do stopnia cebuliczności. Cebulasta na zewnątrz, cebulowa do rdzenia, mogłaby wejrzeć w siebie cebula bez przerażenia. W nas obczyzna i dzikość ledwie skórą przykryta, inferno w nas interny, anatomia gwałtowna, a w cebuli cebula, nie pokrętne jelita. Ona wielekroć naga, do głębi itympodobna. … Przeczytaj wiersz
A któż to jest ten mały dzidziuś w kaftaniku? Toż to mały Adolfek, syn państwa Hitlerów! Może wyrośnie na doktora praw? Albo będzie tenorem w operze wiedeńskiej? Czyja to rączka, czyja, uszko, oczko, nosek? Czyj brzuszek pełen mleka, nie wiadomo jeszcze: drukarza, konsyliarza, kupca, księdza? Dokąd te śmieszne nóżki zawędrują, dokąd? Do ogródka, do szkoły, … Przeczytaj wiersz
Musi być do wyboru, Zmieniać się, żeby tylko nic się nie zmieniło. To łatwe, niemożliwe, trudne, warte próby. Oczy ma, jeśli trzeba, raz modre, raz szare, czarne, wesołe, bez powodu pełne łez. Śpi z nim jak pierwsza z brzegu, jedyna na świecie. Urodzi mu czworo dzieci, żadnych dzieci, jedno. Naiwna, ale najlepiej doradzi. Słaba, ale udźwignie. Nie ma głowy na karku, to będzie ją miała. Czyta Jaspersa … Przeczytaj wiersz
– Która godzina? – Tak, jestem szczęśliwa, i brak mi tylko dzwoneczka u szyi, który by brzęczał nad Tobą, gdy śpisz. – Więc nie słyszałaś burzy? Murem targnął wiatr, wieża ziewnęła jak lew, wielką bramą na skrzypiących zawiasach. – Jak to, zapomniałeś? Miałam na sobie zwykłą szarą suknię spinaną na ramieniu. – I natychmiast potem … Przeczytaj wiersz