Władysław Szlengel urodził się 10 maja 1914 roku w Warszawie, w rodzinie żydowskiej, jego ojciec był malarzem tworzącym plakaty filmowe. W okresie młodości studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. W 1930 roku ukończył Szkołę Handlową Zgromadzenia Kupców miasta Warszawy. Był członkiem i aktywistą w organizacjach młodzieżowych, a także działał w teatrze amatorskim.
Talent do pisania poezji odkrył w sobie w latach szkolnych. Swoje teksty publikował w gazetce studenckiej. Szlengel pisał wyłącznie po polsku. Do 1939 r. był jednym z najbardziej rozpoznawalnych tekściarzy w Polsce i autorem kilku popularnych piosenek. Publikował także artykuły satyryczne w tygodniku „Szpilki” oraz polityczne w „Robotniku” i lwowskiej gazecie „Sygnały”.
Po wybuchu II wojny światowej i okupacji niemieckiej Warszawy, Szlengel znalazł się w getcie warszawskim. Tam aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym i artystycznym getta. Stał się organizatorem życia kulturalnego w dzielnicy getta. Tworzył wiersze, opowiadania i utwory dramatyczne. Brał udział w obronie Warszawy w 1939 r. Później wraz z żoną przeniósł się do okupowanego wówczas przez Sowietów Białegostoku. Tam pracował jako dyrektor miejscowego Teatru Miniatura. W 1940 r. powrócił do Warszawy. 16 listopada 1940 r. ulica Waliców, przy której mieszkał, została włączona do getta warszawskiego.
Jego twórczość jest ważnym świadectwem czasów Holocaustu i tragicznych wydarzeń związanych z gettem warszawskim. Jego wiersze i teksty opisywały cierpienia, strach i walkę o przetrwanie ludności getta. Jednym z jego znanych utworów jest „Kartki z dziennika napisane w getcie warszawskim”.
Władysław Szlengel zginął tragicznie podczas likwidacji getta warszawskiego przez Niemców w kwietniu 1943 roku. Mimo krótkiego życia pozostawił po sobie znaczący dorobek literacki, który jest dziś doceniany jako ważny głos w historii Holocaustu i opisie życia w getcie. W swojej poezji Szlengel opisywał codzienne doświadczenia i cierpienia Żydów, ale nie stronił od ironii. Wiele jego wierszy dokumentuje Zagładę, w tym transporty do obozu zagłady w Treblince i okoliczności śmierci Janusza Korczaka.
(Gminy żydowskie i instytucje filantropijne wysyłają małe dzieci uchodźców do Anglii, Holandii i t.d.) wszystko było za głośne… za skomplikowane zamazane i dziwne i zasnute łzami… przyszli straszni jak w kinie tak wcześnie nad ranem i mówili tak głośno… i stukali kolbami… tatusiowi jak cowboye lufami grozili a mama miała za duże i za straszne … Przeczytaj wiersz
płyną okręty po bezdrożach po oceanach i po morzach płyną dniami płyną nocami płyną okręty z uchodźcami jadą i jadą – tu i tam pukają do portów i do bram a świat się zamknął zaryglował więc płyną w nieskończony rejs bo gdzie pojadą – wszędzie słowa wyryte na bramach – nie ma miejsc płyną okręty … Przeczytaj wiersz
kiedy byłem jeszcze bardzo młody taki jeszcze młody że słońce chciałem chwytać bo światło wolałem od łakoci kazano mi mądre książki czytać o pięknie przyrodzie i dobroci że to wszystko kryje serce człowieka pytałem: gdzie jest CZŁOWIEK? kazano mi czekać… urosłem… znam mapy książki gazety depesze ze świata fotografie… gdzieś tu musi być człowiek… niestety… … Przeczytaj wiersz
Idę swoją smutną drogą dwa tysiące lat a za mną w ślad co dzień wlecze się jak cień – litania bezecna i zła – że zatruwam w studniach wodę – że sprowadzam złą pogodę – że uroki znam na trzodę – że kradnę z świątyń krzyże złote – by je oplwać zmieszać z błotem – by je … Przeczytaj wiersz
w małych miasteczkach zapomnianych tam gdzie jest szary każdy świt w świt taki szary i zapłakany tobuł tułaczy szykuje Żyd a do tobołka wziąźć by się chciało całą codzienność swoja starą wąskiej uliczki krętość i małość i zapyloną sklepików szarość… wieżbę przydrożną zabrać by trzeba i pochylonę bóźniczkę z nad rzeki płat deszczowego dobrego nieba zabrać … Przeczytaj wiersz
na Niskiej sto w suterynie gdzie nigdy słońce nie wstaje mieszka reb Załman który nigdy nie jeździł tramwajem… radia nigdy nie słyszał nie ma pojęcia o kinie całymi latami się modlił reb Załman w swej suterynie… i nagle – ku żony rozpaczy – (czyż nie ma innych kłopotów) reb Załman się stał entuzjastą płynących gdzieś … Przeczytaj wiersz
na rogu Smoczej i Pawiej stoi Chawa wśród dwóch nędznych koszy i sprzedaje gorące parówki para – za jedne pięć groszy! proszę – kto mówi Chawie z ulicy Pawiej że jest już wiosna?!! tam gdzie mieszka żyje i handluje Chawa nie rosną kwiaty ani nawet trawa… nie ma spacerujących wiosennych tłumów nikt nie sprzedaje fiołków … Przeczytaj wiersz
punkt o dwunastej — gdy chybocący się korowód przeciągał miastem w huku korków z butelek pod serpentin deszczem gdy go się najmniej spodziewano jeszcze na jakiejś sali przy podłej orkiestrze w trzasku kieliszków przy pijanym śpiewie urodził się malec: trzydzieści i dziewięć nowy rok – odsesek wesolutki malec który przed minutą życia nie znał wcale a … Przeczytaj wiersz
zza lady chmurnej nie widać nieba tylko reklamę czerwoną: maggi strzęp słońca odbija się w nożu do chleba i blasze mosiężnej od wagi… nad drzwiami jest dzwonek lecz nigdy nie dzwoni nad oknem jest zegar – lecz dawno nie chodzi… jest kasa z kluczkiem – lecz także co po niej… jest kłótka – zbyteczna cóż znajdzie … Przeczytaj wiersz
Wiersze te, napisane między jednym A drugim Wstrząsem, w dniach konania Największej w Europie Gminy Żydowskiej Między końcem lipca a wrześniem 1942, Poświęcam ludziom, o których mogłem się Oprzeć w godzinach zawiei i kompletnego chaosu. Tym nielicznym, którzy umieli w wirze zdarzeń, W tańcu przypadku śmierci i protekcyjek Pamiętać, że nie tylko rodzina… nie tylko … Przeczytaj wiersz
Może to był sen – (chociaż nie) A może zamroczył mnie trunek Siedzieliśmy razem Bóg i ja I robiliśmy rachunek… Bóg był starszym panem O spojrzeniu pełnym łaski Miał siwą długą brodę I chodził bez opaski… Kenkarty wprawdzie nie miał Bo przybył prosto z raju Lecz miał obywatelstwo Podobno… – Urugwaju Wyjąłem dużą księgę A … Przeczytaj wiersz
Znów odchodzisz, nie wiem gdzie Znów mówisz mi adieu Znowu dziś goni uparta myśl Z kim spędzisz wieczór. Znów przy oknie spędzę noc Aż mnie odegna świt Tak mi źle, tak mi wstyd. Wrócisz, powitasz mnie piosenką rzewną I będzie dręczyć mnie niepewność i zazdrość i żal. Nocą znów odejdziesz, nie wiem gdzie Znów powiesz … Przeczytaj wiersz
Na niebie gwiazdy złote a w sercu złote sny. Do życia mam ochotę gdy przy mnie jesteś Ty. Ciemnieje nieba błękit gdy ty masz w oczach łzy. Świat się chyli do twej ręki to dla ciebie me piosenki to o tobie złote sny.
Zapłakane oczy Zapomniane oczy których nie ma już od wielu lat. Całowane usta Ukochane usta które zabrał mi szeroki świat. A jednak w noc każdą widzę je we śnie Tak się żalą w mroku i wzywają mnie. Zapłakane oczy, zapomniane oczy Mej dziewczyny z minionych lat najlepszych lat.
Drżał w lichtarzach promień świec Za oknem noc płakała Deszczem zimnych srebrnych gwiazd A w dali się żalił Ptak jakiś i wołał nas Drżał w lichtarzach promień świec I drżały moje dłonie Potem siwy płomień zgasł Płakałam, wiedziałam Że grałeś ostatni raz Choć nas rozdziela świat W każdą noc złą i chmurną Słyszę tango notturno … Przeczytaj wiersz