Ewa Lipska

Ewa Lipska (ur. 8 października 1945 w Krakowie) jest jedną z najwybitniejszych oraz jednocześnie najbardziej znanych i cenionych współczesnych polskich poetek. Jej twórczość jest bogata w intelektualne i emocjonalne refleksje. Poezja Ewy Lipskiej zyskała uznanie zarówno w Polsce, jak i za granicą. Lipska jest również eseistką, autorką opowiadań, a także związana była z działalnością redakcyjną i dyplomatyczną.

Ewa Lipska dorastała w Krakowie, gdzie ukończyła Liceum Plastyczne, a następnie podjęła studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, co odzwierciedlało jej wczesne zainteresowanie sztuką. Szybko jednak jej pasja przeniosła się na literaturę, a szczególnie na poezję. Zadebiutowała w 1967 roku w czasopiśmie „Życie Literackie”, a w tym samym roku ukazał się jej pierwszy tomik poezji zatytułowany „Wiersze”.

W latach 1970–1980 pracowała jako redaktorka działu poezji w Wydawnictwie Literackim. W 1975/1976 przebywała na stypendium „International Writing Program” w Iowa City, w USA. Od 1978 roku należy do polskiego PEN Clubu. W 1983 otrzymała stypendium Deutscher Akademischer Austauschdienst (DAAD) w Berlinie Zachodnim. W 1989 roku była współzałożycielką Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W latach 1990–1992 była członkinią zespołu redakcyjnego „Dekady Literackiej”. Od 1991 do 1997 pełniła funkcję wicedyrektora, a następnie dyrektora Instytutu Polskiego w Wiedniu. Prowadziła także warsztaty poetyckie w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim. Brała udział w licznych festiwalach poetyckich, seminariach i spotkaniach autorskich w krajach takich jak Niemcy, Austria, Wielka Brytania, Holandia, Dania, Szwecja, Islandia, Kanada, Izrael, Czechy i USA. Jej poezje zostały przetłumaczone na ponad 50 języków, w tym niemiecki, angielski, francuski, duński, holenderski, czeski, węgierski, bułgarski, albański, serbski, szwedzki, hebrajski, kataloński i hiszpański.

W latach 1990-1992 pracowała w polskiej ambasadzie w Wiedniu, pełniąc funkcję attaché kulturalnego.  W tym okresie mieszkała i pracowała w Austrii, co dodatkowo wzbogaciło jej doświadczenie oraz międzynarodowe kontakty literackie. Wiedeń, z jego bogatym dziedzictwem kulturowym, miał duży wpływ na jej twórczość, a sama Lipska wielokrotnie odnosiła się do doświadczeń życia za granicą w swoich wierszach.

Ewa Lipska mieszka w Krakowie, ale przez lata była częstym gościem na międzynarodowych festiwalach literackich, promując polską poezję na całym świecie. Nadal jest aktywna literacko, publikując nowe wiersze, opowiadania oraz eseje. Twórczość Lipskiej pozostaje aktualna, a jej spojrzenie na współczesne zjawiska społeczne i polityczne sprawia, że jej wiersze trafiają do szerokiego grona odbiorców.

Twórczość literacka Ewy Lipskiej

Twórczość Ewy Lipskiej charakteryzuje się połączeniem refleksji filozoficznych, ironii i krytyki współczesnej rzeczywistości. Jej poezja często skupia się na tematach związanych z przemijaniem, samotnością, dehumanizacją życia oraz problemami komunikacji międzyludzkiej. W tekstach Lipskiej pojawiają się również elementy absurdalnego humoru oraz surrealistyczne obrazy, które dodają głębi jej poetyckiemu przekazowi.

Lipska zyskała uznanie za swoją unikalną dykcję poetycką, w której łączy konkretność obserwacji z abstrakcyjnymi refleksjami. Jej styl można określić jako minimalistyczny, a jednocześnie gęsty od znaczeń. Autorka porusza w swoich wierszach tematy egzystencjalne, często odnosząc się do współczesnych zjawisk społecznych i politycznych.

Wśród jej najważniejszych tomików poetyckich i publikacji Ewy Lipskiej znajdują się:

1967 – Wiersze
1970 – Drugi zbiór wierszy
1972 – Trzeci zbiór wierszy
1974 – Czwarty zbiór wierszy
1978 – Piąty zbiór wierszy
1979 – Żywa śmierć
1979 – Dom Spokojnej Młodości
1982 – Nie o śmierć tutaj chodzi, lecz o biały kordonek
1985 – Przechowalnia ciemności
1986 – Utwory wybrane
1990 – Strefa ograniczonego postoju
1993 – Wakacje mizantropa
1994 – Stypendyści czasu
1996 – Wspólnicy zielonego wiatraczka. Lekcja literatury z Krzysztofem Lisowskim
1997 – Ludzie dla początkujących
1998 – Życie zastępcze – Ersatzleben (wydanie polsko-niemieckie)
1998 – Godziny poza godzinami (seria klasyczna PIW)
1999 – 1999
2000 – Białe truskawki – White Strawberries (wydanie polsko-angielskie)
2001 – Sklepy zoologiczne
2002 – Uwaga, stopień
2003 – Sekwens
2003 – Ja
2004 – Wiersze do piosenek. Serca na rowerach
2005 – Gdzie indziej
2006 – Drzazga
2007 – Miasteczko Świat (wydanie polsko-rosyjskie)
2007 – Pomarańcza Newtona
2009 – Sefer
2010 – Pogłos
2012 – Droga pani Schubert…
2013 – Miłość, droga pani Schubert…
2015 – Czytnik linii papilarnych
2017 – Pamięć operacyjna
2018 – Boli tylko, gdy się śmieję… (wybór listów między Lipską a Stanisławem Lemem i jego synem Tomaszem)
2019 – Miłość w trybie awaryjnym
2020 – Droga Pani Schubert (płyta CD, reż. Józef Opalski, czytają Anna Polony i Jerzy Trela)
2020 – Nowy wybór wierszy
2020 – Kocia trzynastka, czyli Skotland Yard
2021 – Wirujący ogon antylopy (razem z Sebastianem Brejnakiem)
2023 – Wariacje Geldbergowskie

Jej poezja była tłumaczona na wiele języków,a wybory wierszy Ewy Lipskiej ukazały się w około 40 obcojęzycznych wydaniach, w tym po niemiecku, angielsku, duńsku, serbsku, słowacku, hiszpańsku, holendersku, czesku, węgiersku, francusku, szwedzku, albańsku, hebrajsku, katalońsku i bułgarsku.

Poezja Ewy Lipskiej

Poezja Ewy Lipskiej często odwołuje się do kwestii tożsamości, ludzkiej egzystencji oraz kondycji współczesnego człowieka. Zajmuje się problemami, takimi jak alienacja jednostki, dehumanizacja życia w dobie technokracji, a także problemem komunikacji międzyludzkiej. Wielu krytyków zwraca uwagę na to, że Lipska jest poetką, która z niezwykłą precyzją potrafi uchwycić paradoksy i absurd współczesnego świata.

W jej wierszach można dostrzec także wpływy filozoficzne, zwłaszcza egzystencjalizm, ale także literaturę surrealistyczną i groteskową. Jej poezja, mimo że często dotyka tematów poważnych i trudnych, nie jest pozbawiona ironii i dystansu do opisywanej rzeczywistości. Lipska nie unika także odniesień do historii, szczególnie tej najnowszej, nawiązując do doświadczeń wojennych i czasów PRL-u.

Nagrody i wyróżnienia

Ewa Lipska zdobyła wiele prestiżowych nagród literackich, zarówno w Polsce, jak i na świecie. Otrzymała m.in.:

• 1967 – nagroda im. Andrzeja Bursy, Kraków;
• 1973 – nagroda im. Kościelskich, Genewa;
• 1979 –nagroda PEN Clubu im. Roberta Gravesa;
• 1990 – nagroda Fundacji POLCUL (Australia);
• 1993 – nagroda PEN Clubu za całokształt twórczości literackiej;
• 1993 – nagroda Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku;
• 1995 – Nagroda Miasta Krakowa;
• 2002 – Wawrzyn Literacki za najlepszą książkę roku („Sklepy zoologiczne”), Katowice, Biblioteka Śląska;
• 2004 – nagroda miesięcznika „Odra”, Wrocław;
• 2004 – tom „Ja” – finalista nagrody Nike;
• 2005 – nagroda poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych za tom „Gdzie Indziej”;
• 2007 – nagroda Samuela Bogumiła Lindego Miast Partnerskich Getynga-Toruń;
• 2009 – Złoty Klucz Smedereva – poetycka nagroda Serbii;
• 2010 – Naim Frasheri Prize, poetycka nagroda Macedonii;
• 2010 – „Przylądek Dobrej Nadziei”, Nagroda Ministerstwa Kultury Republiki Kosowa;
• 2011 – Nagroda Literacka Gdynia za tomik „Pogłos”;
• 2014 – autorka uhonorowana tablicą w Alei Pisarzy, Oświęcim;
• 2014 – International Ipazia Award, Genua, za tom wierszy wydany po włosku, „L’occhio incrinato del tempo”;
• 2014 – nagroda „Evropski Atlas Lirike”,  Bośnia i Hercegowina
• Laureatka Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” za całokształt twórczości (2019)

Jej twórczość jest regularnie omawiana i analizowana przez krytyków literackich, a także wykładana na uniwersytetach jako ważny element współczesnej polskiej literatury.

Wiersze Ewy Lipskiej

Wiersze o miłości – Ewa Lipska
Wiersze o śmierci – Ewa Lipska