Poezja o umieraniu jest w literaturze jednym z najstarszych i najbardziej uniwersalnych tematów. Umieranie to nie tylko fizyczne odejście, ale również zjawisko filozoficzne, egzystencjalne i duchowe, które skłania do refleksji nad sensem życia, jego przemijaniem i nieuchronnością. Wiersze o umieraniu poruszają kwestie związane z cierpieniem, śmiercią, ale też z próbą pogodzenia się z losem, akceptacją tego, co nieuchronne, oraz poszukiwania sensu w końcu istnienia.
Wśród polskich poetów, którzy podejmowali ten temat, wyróżniają się zarówno twórcy romantyczni, jak i modernistyczni, a także przedstawiciele współczesnej poezji. Adam Mickiewicz w „Dziadach” ukazał śmierć jako część obrzędu, przejście z jednego świata do drugiego, gdzie cierpienie nie jest końcem, ale początkiem nowej drogi. Z kolei Juliusz Słowacki w swoich wierszach o śmierci, jak w „Kordianie”, często traktował ją jako tragiczny, ale i wyzwalający moment.
W XX wieku poeci tacy jak Czesław Miłosz czy Zbigniew Herbert, w utworach takich jak „Campo di Fiori” czy „Pan Cogito” podejmowali temat umierania w kontekście historii, zła i ludzkiej kondycji. Miłosz poszukiwał odpowiedzi na pytania o sens życia i śmierci w obliczu wojny i totalitaryzmu, a Herbert ukazywał śmierć jako element istnienia w świecie pełnym przemocy i niełaski.
Współczesna poezja również podejmuje temat umierania, często w kontekście lęku przed śmiercią, ale także w obliczu nieuchronnych zmian związanych z czasem, starzeniem się czy śmiercią bliskich. Taki motyw znajduje się u poetów takich jak Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Różewicz, czy Wisława Szymborska, którzy w swojej twórczości umiejscawiali śmierć w obrębie codziennego życia, traktując ją jako temat wspólny i nieunikniony dla każdego człowieka.
Za korzonki mych włosów jakiś bóg schwytał mnie. Skwierczałem pod jego napięciem jak prorok na pustyni. Noce migały jak powieka jaszczurki; Świat pustych bezbarwnych dni w oczodole bez cienia. Sępia nuda przybiła mnie do tego drzewa. Gdyby on był mną, uczyniłby to samo co ja.
Kiedy umrę, prochy moje Złóżcie na mogile, Pośród stepu szerokiego, W Ukrainie miłej: Niechaj widzę łany, pola, Dnieprowe urwiska, Niechaj słyszę, jak Dniepr huczy, Wre i pianą ciska! A gdy spłynie z Ukrainy Ku morzu krew wroga, — Wszystko rzucę i polecę Do samego Boga Na modlitwy. A póki co — Nie uznaję Boga! Pochowajcie … Przeczytaj wiersz
Nie widzieliśmy jej nigdy lecz gdy czasem zwęszymy smak naszej śliny jest smakiem jej śliny. Kiedyś musieliśmy pić z kropelki jej śliny mówią nam nasze sklejone plastrem wargi. Lecz nie wiemy kim jest: może jest nami – jej gwiazda jeśli spada w głąb nieba spada. Jest mieszkaniem naszej śmierci, co odrasta ciągle od nowa jak … Przeczytaj wiersz
Byłem szczęśliwym gościem w Starym Kraju. Twojego ojca umierającego Do słusznej śmierci tętna wysłuchałem. Gdzieś w szparze ciała serce wydzwaniało Naprawdę wieki już – w czasie sekundy Mojej niedużej śmierci. I widziałem Naród zebrany wkoło jego łóżka, Odmierzający oklaski, cukierki Jedli, mężczyźni i kobiety, dzieci Patrzyły z góry z ramion wielkich ojców. A potem twoja … Przeczytaj wiersz
Najpierw róża, co różą żadnego nie jest ogrodu – do którego nie wiedzie nawet boczne wejście. Dalej, bezkrwista jak leukemia, jest krew – i życie, które spóźniło się na śmierć. I głos, co języka nie ma wspólnego z mową. Usta, na zawsze niepewne swoich warg, na których nigdy nie usiądzie nawet płatek cienia, kryjomy pocałunek … Przeczytaj wiersz
Po co tyle świec nade mną, tyle twarzy? Ciału memu nic już złego się nie zdarzy. Wszyscy stoją, a ja jeden tylko leżę, — Żal nieszczery, a umierać trzeba szczerze. Leżę właśnie, zapatrzony w wieńców liście, Uroczyście — wiekuiście — osobiście. Śmierć, co ścichła, znów zaczyna w głowie szumieć, Lecz rozumiem, że nie trzeba nic … Przeczytaj wiersz
patrzyłam jak odchodzi na jego siwą głowę w czasie rzeczywistym: chybotliwą, suchą i przypomniały mi się połamane ważki ulegające żółwiom w cuchnącym akwarium.
Błękitniejący umarłych proch rośnie w ziemi mocny jak żywioł i na oczach pisze co noc kręte znaki jak mróz na szybie. Białą czaszką kołysze księżyc, stosy planet utkanych z kości, zagubisz się, pomylisz – w tym tokowisku zwierząt szklistym włosem porosłych. Łasi się grom i ciemność do twych stóp: skuś się tylko i poddaj, a … Przeczytaj wiersz
Wasza śmierć i nasza śmierć to dwie inne śmierci. Wasza śmierć – to mocna śmierć, szarpiąca na ćwierci. Wasza śmierć śród szarych pól od krwi i potu żyznych. Wasza śmierć – to śmierć od kul dla czegoś – …dla Ojczyzny. Nasza śmierć – to głupia śmierć, na strychu lub w piwnicy, nasza śmierć przychodzi psia … Przeczytaj wiersz
W przestworów niepokoje Chmur spodem, niebios dnem Lecimy obydwoje Pośmiertnym gnani snem. — „Czy widzisz drogę pylną?“ — — „Stóp czyichś widzę ślad…“ Tak śpieszno nam i pilno Zobaczyć inny świat!… — „Znasz nicość, mgłą topazu Przelśnioną tu i tam?…“ — „Znam dziwnie i odrazu, Na niewidziane znam!“ — — „Jakież tu inne kwiaty! I … Przeczytaj wiersz
Zasnęła cicho i nic jej nie zbudzi: Ani płacz siostry, ani matki łkanie, Ani gwar obcych a ciekawych ludzi, Co otoczyli śmiertelne posłanie; Już jej dosięgnąć boleść nie jest w stanie, Zasnęła cicho i nic jej nie zbudzi. Na zawsze swoje zamknęła powieki, Spokojna, blada, smutna narzeczona Anioła, co ją poślubił na wieki; Jakoby w … Przeczytaj wiersz
Jan przyszedł dzisiaj rano śnił mi się ojciec mówi jechał w dębowej trumnie ja blisko karawanu idę a ojciec do mnie: ładnieście mnie ubrali i pogrzeb bardzo piękny tyle kwiatów o tej porze to musi dużo kosztować niech tam się ojciec nie martwi mówię – niech ludzie widzą żeśmy kochali ojca niczego nie żałujemy sześciu … Przeczytaj wiersz
chlip….. chlip….. chlip….. …..chlap….. …..chlap….. …..chlap….. chlup….. chlup….. chlup….. …..- mamo daj mi chleba z serem …..- nie ma mamusi nikt ci nie da chleba z serem
Zrób coś wreszcie. Żywi nie są cierpliwi. Ukrywam przed wszystkimi Twoją śmierć. Nadal razem bywamy na wielkich przyjęciach. Zacieram wszystkie ślady za cmentarną bramą. Nie ufaj śmierci. Wieczny odpoczynek to tylko wakacje.
I po co ci ta śmierć. Zapisałeś się do niej. I po co ci te prawdy pochowane w grobach. Te owacje i tłumy podpalające ogień. Ta zielona sałata na martwym obiedzie. I po co ci ta długowieczna śmierć gdy słońce w drodze i biała biedronka.
Umieramy coraz piękniej w kolekcji Gianiego Versace. Elegancja jest pisklęciem estetyki. Biegamy po kościołach mody wierząc, że w pomarańczy będzie nam do twarzy. Całujesz mnie w przymierzalni patrz, w zieleni po prostu klęska Rzymu. Rozwiązujemy rebusy naszych archeotypów. Przekładamy berety na języki obce. Wieczorem mamy zaproszenie na wernisaż Sądu Ostatnecznego. Wchodzimy bez biletów. Dzisiaj jest … Przeczytaj wiersz
Nie uratowała mnie powódź mimo że leżałam już na dnie. Nie uratował mnie pożar mimo że paliłam się przez wiele lat. Nie uratowały mnie katastrofy mimo że przejeżdżały mnie pociągi i samochody. Nie uratowały mnie samoloty które eksplodowały ze mną w powietrzu. Waliły się na mnie mury wielkich miast. Nie uratowały mnie grzyby trujące. Ani … Przeczytaj wiersz
W dzień końca świata Pszczoła krąży nad kwiatem nasturcji, Rybak naprawia błyszczącą sieć. Skaczą w morzu wesołe delfiny, Młode wróble czepiają się rynny I wąż ma złotą skórę, jak powinien mieć. W dzień końca świata Kobiety idą polem pod parasolkami, Pijak zasypia na brzegu trawnika, Nawołują na ulicy sprzedawcy warzywa I łódka z żółtym żaglem … Przeczytaj wiersz
A gdybym umarła naprawdę – nic by się nie działo. Zebrałaby się rodzina z czarnymi chorągwiami. Może by się im nawet przez chwilę płakać udało. Słońce szłoby normalnie. A dzieci machając nogami siedziałyby wysoko na chmurach. Nikt nie przerwałby dzwonków spotkań telefonów wyborów nowego Napoleona nowego Chagalla nowego kapelusza na lato. A stara Biblia byłaby … Przeczytaj wiersz
Nie czekaj na mnie. Pozamykaj drzewa. Im wytłumaczysz. Pomyślane na to. Liściom nic nie mów. Im mówić nie trzeba. Niech się odwrócą w piątą stronę świata. Drzwi pozamykaj. Już to im wystarczy. Ale nie na klucz. Tylko tak na niby. Wiatrowi powiedz. Wstrząśnie ramionami i w noc powieje. To dobre alibi. I powiedz oknom co … Przeczytaj wiersz
Najpierw rozplatała nerwy które zaczęły płynąć pod jej skórą luźno i miękko jak tasiemki Potem wyłączyła jego głos zapach akacji blask powietrza ciszę Patrzysz prosto w słońce powiedział Oślepniesz Milczała Zamknął jej powieki palcami jak się zamyka zepsutym lalkom albo umarłym