Liryka inwokacyjna to jeden z podstawowych typów liryki, w którym podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do określonego adresata. Liryka inwokacyjna zawiera wyraźny zwrot do adresata. Charakteryzuje się obecnością zarówno podmiotu lirycznego, jak również jednoznacznego adresata – „ty” liryczne. Adresatem może to być Bóg, natura, abstrakcyjne pojęcie (miłość, śmierć), zbiorowość lub konkretna osoba. Kluczową cechą tego rodzaju liryki jest właśnie obecność inwokacji, czyli apostrofy, będącej formą bezpośredniego zwrotu, często nacechowanego emocjonalnie.
Liryka inwokacyjna występuje w różnych gatunkach literackich, takich jak hymny, ody, modlitwy czy treny. Przykładem może być „Oda do młodości” Adama Mickiewicza, gdzie poeta zwraca się do młodości jako siły rewolucyjnej i napędzającej zmiany. Podobny charakter ma inwokacja w „Panu Tadeuszu”, gdzie Mickiewicz w uroczysty sposób zwraca się do Litwy, nadając jej niemal sakralny wymiar.
Często liryka inwokacyjna ma charakter podniosły, refleksyjny lub religijny. W utworach o tematyce religijnej adresatem może być Bóg, jak w „Bogurodzicy”, która pełni funkcję modlitwy i prośby o opiekę. W innych przypadkach podmiot liryczny może kierować swe słowa do natury, jak w poezji romantycznej, gdzie przyroda bywa personifikowana i traktowana jako istota zdolna do odczuwania.
Pod względem formalnym liryka inwokacyjna często wykorzystuje pytania retoryczne, powtórzenia, paralelizmy i podniosły styl, co podkreśla jej emocjonalność i patos. Dzięki zwrotowi do określonego adresata wiersze tego typu nabierają osobistego, a czasem nawet dramatycznego charakteru, wciągając czytelnika w emocjonalny świat podmiotu lirycznego.
Kto ty jesteś człowieku – zbrodniarz czy bohater? Ty, którego do czynu wychowała noc. Oto starca i dziecka w ręku dzierżysz los I twarz twoja zakryta Jak golem nad światem. Czy obrócisz w popioły miasto czy ojczyznę? Stój! Zadrżyj w sercu swoim! Nie umywaj rąk! Nie oddawaj wyroku niespełnionym dziejom! Twoja jest waga i twój … Przeczytaj wiersz
Szukajcie prawdy jasnego płomienia, Szukajcie nowych, nieodkrytych dróg! Za każdym krokiem w tajniki stworzenia Coraz się dusza ludzka rozprzestrzenia I większym staje się Bóg! Choć otrząśniecie kwiaty barwnych mitów, Choć rozproszycie legendowy mrok, Choć mgłę urojeń zedrzecie z błękitów — Ludziom niebiańskich nie zbraknie zachwytów, Lecz dalej sięgnie ich wzrok. Każda epoka ma swe własne … Przeczytaj wiersz
Com kiedyś śpiewał podczas kanikuły Nad brzegiem Semu i nad brzegiem Suły, Gdzie Psot, gdzie Worskło toczą błotne wody I dwa słowiańskie graniczą narody. Tobie, Wielmożny Panie, ofiaruję, Którego jeśli łaskawym uczuję Tej lichej prace, do większej roboty Nabędę siły, nabędę ochoty. Teraz te karty, lubo ważą mało, Tobie nad inszych oddać mi się zdało, … Przeczytaj wiersz
Ujrzałam ciebie we śnie dzisiaj, Pani, piękna w dostojeństwie, Hero, jak niegdyś sławni królowie, Atrydzi, modłami wielbili ciebie, gdy dokonawszy dzieła boga wojny obok bystrych wód Skamandra, pragnęli do kraju swego powrócić zwycięzcy, ale nie mogli, dopiero po złożeniu ofiar Tobie, wielkiemu Zeusowi i synowi Tiony. I ja cię błagam, o czcigodna, dawnym zwyczajem, jak … Przeczytaj wiersz
O Afrodyto! wielowładna, boska, Ktora masz wszędzie po świecie ołtarze, Spraw niech mojego serca już nie karze, Miłosna troska. Córko Jowisza! nieśmiertelnie miła, Przyjm prośby moje łaskawie, bez sporu, Jak wprzód słuchałaś, gdyś z złotego dworu Ojca zstąpiła, Siedziałaś w wózku, a skrzydły czarnemi, Lekkie wróbelki w powietrzu igrały I wozek lecąc lubieżnie ściągały Z … Przeczytaj wiersz
Bogarodzica, Dziewico, Usłuchaj głos człowieczy: To wielkich bolów głos. Nas siedem krwawi mieczy, Potrójny gniecie grób, Bogarodzico! Jak wichrem zgięty kłos, Kładziem się u Twych stóp. Bogarodzico, Dziewico, Patrz, oto naszą ziemię Okręcił zdradny wąż. Na wierne Tobie plemię, O! nawróć blask swych ócz. Bogarodzico! Łańcuchem węża zwiąż I na dno piekła wtłócz. Bogarodzico, Dziewico, … Przeczytaj wiersz
Wysłuchaj prośb…. Ty pomoc dasz, Pył podźwigniesz uciśniony, W swej dobroci nieskończony, Boże wielki, Boże ojców, Ojcze nasz! Jedno westchnienie — serc czystych głos święty; Łza jedna — którą szczery żal uroni; Jedno pokorne pochylenie skroni, Milsze niż ofiary masz. Ta łza pokorna, to jedno westchnienie, Prędzej się w niebios przebije sklepienie, Niż złego dary, … Przeczytaj wiersz
Ty, co sławisz rzeczy minione, Coś wydobył to, co zewnętrzne, powierzchnie ras, życie, które obnażało się samo, Coś rozpatrywał człowieka jako wytwór polityk i zbiorowisk, rządzących i kapłanów, Ja, mieszkaniec Alleganów, rozpatruję go samego w sobie, w kręgu jego własnych praw, Cisnąć puls życia, które rzadko obnaża się samo ( wielka duma człowieka samego w … Przeczytaj wiersz
Ma śliczna Aleksandro, gdybym świat miał w mocy, krwawy uraz na sercu nosząc we dnie, w nocy, dałbym ci go w zakładzie serce okupując, lecz, nędznik, rozgniewane niebo na się czując, i to, co mam, na ołtarz twój niosę z ochotą: krew swoję, zdrowie, wierność, stateczność i z cnotą.
Mój Feliksie! wszak ludzie zaprzeczyć nie mogą, Że wszelka linia prosta jest najkrótszą drogą; Że gdy pod jedną miarą wykroisz je ładnie, To trójkąt do trójkąta najściślej przypadnie; Że kwadrat stoi prosto, a trapez pochyło; Że koło jest płaszczyzną, a ośmiościan bryłą; Że x algebraiczne cyfra niewiadoma: Lecz z tego nie wynika, byś miał siedzieć … Przeczytaj wiersz
Szczygieł, między kanarki w ptaszarni zamkniony, Słabym głosem przetwarza melodyjne tony; Gdy się ozwiesz, słowiku, nucą drudzy ptacy, Lecz w rozpaczy zostawiasz znęcone do pracy. Tobie, poeto, sławny dowcipem i gustem, Należało się rodzić pod rzymskim Augustem, Lecz jego rówiennika fortuna łaskawa Chcąc uczcić, przeniosła cię w czasy Stanisława. Czyli wiejskie piosneczki zadmiesz na fujarze, … Przeczytaj wiersz
I. Któżby o Boże! wytrwał na tej ziemi, Któżby potrafił swym losom wydalać, Gdyby się z troski, łzy i rany swemi, Nie mógł do Ciebie odwołać? Dajesz przyjaciół w dniach szczęścia i chwały, Lecz z przyjściem nieszczęść znikają niewrotnie, I ten, któremu same łzy zostały, Musi je wylać samotnie. Ty jeden wszystko Twoją goisz dłonią, … Przeczytaj wiersz
1. Boże Ojcze! Twoje dzieci Płaczą, żebrzą lepszej doli, Rok po roku marnie leci, My w niewoli, my w niewoli. 2. Słowa Twoje nas uczyły, Każdy włos nasz policzony, Boże! policz te mogiły, Te płaczące matki, żony! 3. My już tyle krwi przelali, Że nią zmyte ojców grzechy, My już tyle przepłakali, Że nie stanie … Przeczytaj wiersz
Silny, cichy, na krawędzi postawiony, ty, świeczniku: noc w górnej połowie. Roztrwaniamy się w niewyjaśnionej niepewności na twej podbudowie. Udział nasz: nie znać wyjścia z ciemności zwodzącego nam dusze okręgu, zjawiasz się wśród naszych przeciwności i oświecasz je jak gór potęgę. Nas przewyższa blask twojego trwania, i zaledwie upadek nam pojąć; jak noc czysta wiosennego … Przeczytaj wiersz
1 Cały szedł w szumie szat kamiennych laurowy rzucał cień i blask oddychał lekko jak posągi a szedł jak kwiat we własną zasłuchany pieśń lirę podnosił na wysokość milczenia zatopiony w sobie źrenicami białymi jak strumień kamienny od sandałów do wstążki we włosach zmyślałem twoje palce wierzyłem twoim oczom Bez strun instrument ręce bez dłoni … Przeczytaj wiersz
Dobranoc Marku lampę zgaś i zamknij książkę Już nad głową wznosi się srebrne larum gwiazd to niebo mówi obcą mową to barbarzyński okrzyk trwogi którego nie zna twa łacina to lęk odwieczny ciemny lęk o kruchy ludzki ląd zaczyna bić I zwycięży Słyszysz szum to przypływ Zburzy twe litery żywiołów niewstrzymany nurt aż runą świata … Przeczytaj wiersz
Do Ciebie, Panie, wznosiem nasze prośby, Czy cieszysz dary, czyli trwożysz groźby, Zawsze jest szczęście pod twym świętym progiem, Boś ty jest Bogiem. Stwórco! stworzenie wsparcia twego czeka, Z niczegoś stworzył marnego człowieka, A dając duszę, choć zejście przyśpieje, Dałeś nadzieję. Bo cóż żyć bez niej? Dar nie byłby darem, Tyś dobroczynny przedziwnym wymiarem Połączył … Przeczytaj wiersz
Który skrzywdziłeś człowieka prostego Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając, Gromadę błaznów koło siebie mając Na pomieszanie dobrego i złego, Choćby przed tobą wszyscy się kłonili Cnotę i mądrość tobie przypisując, Złote medale na twoją cześć kując, Radzi że jeszcze dzień jeden przeżyli, Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta. Możesz go zabić – narodzi się nowy. Spisane … Przeczytaj wiersz
Izoldo moja, nie słuchaj tych głosów, Nie pij napoju z fiołków i lubystka, Bo miłość możesz wypić z każdej rosy, Z każdego listka. Czyż ci potrzebny taki szumny trunek? Czyż śmierci nie ma w uśmiechu miłości? Czyż nie zawiera każdy pocałunek Ziarna nicości?
Matko! czy są gdzieś jeszcze te ciche godziny snów o sławie, zwycięstwie i życiu-bezklęsce, marzone i zaklęte: z Bogiem, sławą, synem. Matko! czy są gdzieś jeszcze te jasne godziny? Godziny… zgonów, życia podeptane butem, rozbite na minuty i sekundy bólu, w ostrza broni i walki potrzebą przekute, ciążące z krokiem naprzód ołowianą kulą. Były dni … Przeczytaj wiersz
największym wydarzeniem w życiu człowieka są narodziny i śmierć Boga ojcze Ojcze nasz czemu jak zły ojciec nocą bez znaku bez śladu bez słowa czemuś mnie opuścił czemu ja opuściłem Ciebie życie bez boga jest możliwe życie bez boga jest niemożliwe przecież jako dziecko karmiłem się Tobą jadłem ciało piłem krew może opuściłeś mnie kiedy … Przeczytaj wiersz